Hướng dẫn thu hoạch cà gai leo đúng chuẩn

Cà gai leo muốn phát huy tối đa dược tính quý thì khâu thu hoạch đúng thời điểm và đúng cách là yếu tố then chốt. Nhiều người trồng cà gai leo nhưng lại thu hái quá sớm hoặc sơ chế sai quy trình khiến dược liệu mất đi phần lớn hoạt chất quý. Vậy thu hoạch cà gai leo khi nào là chuẩn nhất, cách thu thế nào để giữ trọn giá trị dược liệu? Hãy cùng theo dõi nhé!

Khi nào nên thu hoạch cà gai leo?

Thời điểm thu hoạch là yếu tố quyết định hàm lượng hoạt chất trong dược liệu cà gai leo. Nếu thu hái quá sớm, cây chưa kịp tích lũy đủ saponin và glycoalkaloid – hai hoạt chất quý có tác dụng bảo vệ gan; còn nếu thu quá muộn, phần thân và rễ có thể bị xơ, giảm chất lượng. Vì vậy, xác định đúng thời điểm thu hoạch giúp đảm bảo dược tính và hiệu quả sử dụng tối đa.

Thời điểm thu hoạch chuẩn: Thông thường, cà gai leo được thu hoạch sau 8–10 tháng trồng, hoặc khi cây bắt đầu ra hoa và kết quả già. Đây là giai đoạn cây đã phát triển hoàn chỉnh, hàm lượng hoạt chất trong thân, lá và rễ đạt mức cao nhất.

Thời vụ thu hoạch thích hợp nhất:

• Miền Bắc: nên thu vào tháng 10–12, thời điểm cuối mùa mưa – đầu mùa khô, khi độ ẩm đất giảm giúp cây ít nước, dễ phơi sấy và bảo quản.
• Miền Trung – Nam: có thể thu quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa khô, tránh thời điểm mưa nhiều vì dễ làm dược liệu mốc, giảm chất lượng.

Dấu hiệu nhận biết cây đạt chuẩn thu hoạch:

• Thân cây hóa gỗ, cứng, nhiều gai.
• Lá xanh đậm, không sâu bệnh.
• Quả già chín đỏ
• Rễ phát triển mạnh, có màu vàng nhạt, tỏa mùi thơm nhẹ đặc trưng.

Thu hoạch cà gai leo đúng thời điểm không chỉ giúp dược liệu giữ trọn hoạt chất tự nhiên mà còn nâng cao giá trị kinh tế cho người trồng.

Thu hoạch Cà gai leo như thế nào?

Thu hoạch cà gai leo tưởng chừng đơn giản nhưng để giữ trọn hàm lượng hoạt chất và giúp cây tái sinh tốt cho vụ sau, người trồng cần tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật. Một quy trình thu hái chuẩn không chỉ giúp tăng chất lượng dược liệu mà còn giảm hao hụt và tránh nấm mốc trong quá trình sơ chế. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước để thu hoạch cà gai leo đạt chuẩn.

1. Chuẩn bị dụng cụ

Trước khi bắt đầu thu hoạch, người trồng cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ để quá trình diễn ra nhanh gọn và không làm dập nát cây. Dụng cụ cần thiết: dao, liềm hoặc kéo cắt sắc bén; găng tay bảo hộ, bao chứa hoặc sọt thoáng khí để đựng dược liệu tươi.

Lưu ý: Trước khi thu hoạch nên ngừng tưới nước 1–2 ngày để giúp giảm độ ẩm trong cây, từ đó rút ngắn thời gian phơi sấy và hạn chế mốc.

2. Quy trình thu hoạch cà gai leo và cách bảo quản

Bước 1 (Cắt sát gốc, giữ lại rễ tái sinh): Sử dụng kéo hoặc liềm cắt phần thân Cà gai leo tại điểm cách mặt đất 15 – 20cm để cây tiếp tục sinh trưởng cho vụ kế tiếp. Việc này giúp tiết kiệm chi phí giống và duy trì năng suất lâu dài. Nếu thu phần rễ cần đào cẩn thận để tránh làm dập nát các bộ phận khác của cây.

Bước 2 (Phân loại ngay sau khi thu hái): Sau khi cắt, cần phân loại ngay:

• Phần thân, cành và lá – để riêng một bên.
• Phần rễ – để riêng để xử lý riêng biệt (vì có giá trị dược tính cao hơn).

Bước 3 (Xử lý sơ chế): Sau khi được thu hoạch, Cà gai leo sẽ cần được xử lý đúng cách trước khi sử dụng.

• Loại bỏ lá vàng, úa, lá hỏng… Lọc ra những quả to chín để thu hút rồi phơi khô làm giống chuẩn bị cho vụ sau.
• Rửa nhẹ dược liệu bằng nước sạch, loại bỏ đất cát bám trên thân và rễ. Không nên ngâm lâu vì nước có thể làm trôi mất hoạt chất và khiến cây dễ bị úng, mốc trong quá trình phơi.
• Phần thân đem cắt thành từng đoạn, mỗi đoạn dài khoảng 3 – 5cm rồi phơi khô.
• Phần rễ sau khi làm sạch đất cát cũng để ráo nước rồi đem phơi khô.

Bước 4 (Phơi hoặc sấy khô trong 1–2 ngày): Ngay sau khi sơ chế thực hiện phơi hoặc sấy khô trong vòng 24–48 giờ.

• Phơi tự nhiên: chọn nơi khô ráo, thoáng gió, tránh ánh nắng trực tiếp để không mất hoạt chất.
• Sấy khô: dùng nhiệt độ 50–60°C đến khi dược liệu khô giòn.

Bước 5 (Bảo quản cà gai leo): Sau khi phơi hoặc sấy khô cần bảo quản cẩn thận để giữ nguyên chất lượng và hàm lượng hoạt chất của cà gai leo.

• Đóng gói: Nên đựng cà gai leo khô trong bao giấy, túi vải hoặc túi hút ẩm. Hạn chế dùng túi nilon vì dễ giữ ẩm, khiến dược liệu nhanh mốc.
• Điều kiện bảo quản: Đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp và cách xa nguồn nhiệt, nguồn ẩm. Có thể đặt thêm gói hút ẩm hoặc than hoạt tính để tăng hiệu quả bảo quản.
• Thời hạn sử dụng: Nếu được bảo quản đúng cách, dược liệu cà gai leo khô có thể dùng tốt trong khoảng 12 tháng mà không ảnh hưởng đến chất lượng hay mùi vị.

Thực hiện đúng kỹ thuật thu hoạch giúp giữ trọn dược tính tự nhiên của cà gai leo, hạn chế hư hỏng trong quá trình bảo quản và đảm bảo chất lượng dược liệu đầu ra đạt tiêu chuẩn cao.

☛ Tìm hiểu: Kỹ thuật trồng Cà gai leo

Lưu ý khi thu hoạch Cà gai leo

Khi thu hoạch Cà gai leo ta cần lưu ý các vấn đề như:

• Kiểm tra cẩn thận cành và lá để loại bỏ những phần bị sâu bệnh hoặc hư hỏng.
• Không thu hoạch Cà gai leo khi cây còn non, chưa ra hoa kết quả, lá chưa chuyển màu xanh đậm.
• Đảm bảo các cả dụng cụ thu hoạch như kéo, liềm phải được làm sạch và khử trùng sau mỗi lần sử dụng, ngăn chặn sự lây lan của sâu bệnh.
• Túi đựng trong quá trình thu hoạch cũng cần đảm bảo sạch sẽ, khô ráo, tránh làm hỏng Cà gai leo.
• Sau khi thu hoạch, Cà gai leo cần được phơi hoặc sấy khô và bảo quản ở nơi thoáng mát.

Giới thiệu vùng trồng Cà gai leo cho hoạt chất vượt trội

Để thu hoạch được cà gai leo đạt chất lượng cao, yếu tố vùng trồng và quy trình canh tác đóng vai trò quan trọng. Không chỉ dừng ở việc trồng và thu hái đúng kỹ thuật, việc lựa chọn đất, nguồn nước và quy trình chăm sóc đạt chuẩn GACP-WHO là điều kiện tiên quyết để tạo ra dược liệu có hàm lượng hoạt chất vượt trội.

Công ty TNHH Tuệ Linh là đơn vị tiên phong tại Việt Nam trong việc xây dựng vùng chuyên canh cà gai leo đạt chuẩn quốc tế, với diện tích gần 15 ha tại xã Mỹ Thành, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Đây là vùng đất có khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp giúp cây sinh trưởng khỏe, phát triển đồng đều và tích lũy tối đa dược chất.

Khác với các nguồn cà gai leo dại hoặc trồng tự phát, cà gai leo Tuệ Linh được trồng theo quy trình nghiêm ngặt GACP-WHO (Good Agricultural and Collection Practices – tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới).

Để có được những cây Cà gai leo chất lượng, khu vực trồng Cà gai leo Tuệ Linh đã trải qua một quá trình xử lý nghiêm ngặt về mẫu đất và nguồn nước, nhằm đáp ứng tối ưu nguồn dinh dưỡng tự nhiên, đồng thời đảm bảo không tồn dư thuốc trừ sâu và các chất độc hại.

Các cây mẹ sau khi được lựa chọn kỹ lưỡng từ cây thuần chủng sẽ được nhân giống bởi các kỹ sư chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong môi trường ổn định như nhà kính, tránh sự thụ phấn chéo với các loại cà gai khác.

Trong suốt quá trình trồng, chăm sóc và thu hoạch, toàn bộ công đoạn đều được thực hiện thủ công: bắt sâu, nhổ cỏ bằng tay, tuyệt đối không sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ hay phân bón hóa học. Phân bón sử dụng cho cây là phân vi sinh tự nhiên, được ủ từ bã cà gai leo sau tách chiết hoạt chất, giúp cây phát triển khỏe mạnh và an toàn tuyệt đối.

Tuệ Linh hoàn toàn nói không với các loại phân bón hóa học, thuốc kích thích tăng trưởng hay các loại hóa chất độc hại, đảm bảo sự an toàn tuyệt đối cho người sử dụng.

☛ Xem tiếp: Quy trình trồng Cà gai leo tại xã Mỹ Đức

Đặc biệt, theo kết quả định lượng của Viện Dược liệu Trung ương, cà gai leo trồng tại vùng dược liệu Tuệ Linh có hàm lượng Glycoalkaloid đạt 0,75%, cao gấp 7–8 lần so với quy chuẩn thông thường. Đây là minh chứng cho chất lượng vượt trội, đồng thời là nền tảng để Tuệ Linh phát triển các sản phẩm nổi tiếng như viên uống Cà gai leo Tuệ Linh, Giải độc gan Tuệ Linh, Giải độc gan Tuệ Linh Plus… – những sản phẩm được giới chuyên gia và người tiêu dùng đánh giá cao về hiệu quả hỗ trợ bảo vệ gan.

Việc trồng và thu hoạch cà gai leo tại vùng dược liệu đạt chuẩn không chỉ đảm bảo an toàn mà còn giúp giữ trọn dược tính tự nhiên, mang đến nguồn nguyên liệu đầu vào chất lượng cho các sản phẩm chăm sóc sức khỏe uy tín trên thị trường.