Cà gai leo được biết đến là thảo dược quý với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, đặc biệt là gan. Thông thường người ta thường dùng thân, rễ, lá cà gai leo để làm thuốc. Vậy quả cà gai leo có tác dụng gì, đặc điểm nhận dạng ra sao, có dùng làm thuốc không? Mời độc giả cùng tìm hiểu ngay sau đây nhé.
Mục lục
Đặc điểm nhận biết quả cà gai leo
Cà gai leo được biết đến là thảo dược quý đối với sức khỏe. Cây có nhiều tên gọi khác nhau như cà lù, cà quýnh, cà vạnh, gai cườm, cà gai dây, cà Hải Nam… Cà gai leo là loại cây mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta, từ đồng bằng ven biển cho tới trung du, miền núi đều có sự phân bố của cây cà gai leo. Không chỉ vậy, cây còn xuất hiện ở nhiều nước khác như Trung Quốc, Lào, Campuchia… Hiện nay, đây là cây thuốc nam có tác dụng giải độc gan tốt nhất.
Cà gai leo là cây nhỡ leo, sống leo lên thân cây khác hoặc bò xòa trên mặt đất, cao từ 0,6 – 1m, cây phân nhiều cành nhiều nhánh. Thân cây nhẵn, hóa gỗ, phủ lông hình sao, cành lan rộng, dọc thân có nhiều gai cong màu vàng. Lá cây mọc so le có hình thuôn dài hoặc hình trứng. Hoa có màu trắng hoặc tím nhạt mọc thành xim có từ 2 – 5 hoa.
Về quả cà gai leo có đặc điểm:
- Quả có hình cầu, nhẵn bóng, có cuống dài, quả mọng
- Đường kính quả từ 5 – 7 mm.
- Quả khi còn xanh có màu xanh đậm, sau đó chuyển sang màu vàng và khi chín có màu đỏ mọng.
- Bên trong quả có nhiều hạt màu vàng, dạng thận hình đĩa, kích thước khoảng 3 x 2mm.
Dựa vào những đặc điểm trên giúp bạn dễ nhận biết quả cà gai leo so với các loại cà dại khác. Cà gai leo ra hoa từ tháng 4 – 6, ra quả vào tháng 7 – 9 hàng năm. Cây được thu hái quanh năm để dùng làm thuốc, thường dùng tươi hoặc sấy khô để bảo quản và sử dụng được lâu.
Phân biệt quả cà gai leo với các loại cà dại khác
Quả cà gai leo là dược liệu quý có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, nhưng để chọn đúng cà gai leo chuẩn thường không dễ dàng. Cà gai leo dễ nhầm lẫn với các loại cà khác như cà dại, cà tàu, cà độc dược. Để phân biệt các loại cây này, bạn có thể thông qua đặc điểm quả của chúng:
- Cà gai leo: Quả mọng, hình cầu, cuống dài, khi chín quả có màu đỏ tươi có đường kính từ 5 – 7mm
- Cà dại: Quả màu vàng, đường kính từ 10 -15mm, lớn hơn quả của cà gai leo
- Cà tàu: Quả có bớt rằn xanh, không có lông tròn, khi chín có màu vàng tươi với đường kính từ 2,5 – 3cm.
- Cà độc dược: Quả tròn, có gai nhọn xung quanh quả
Để nhận biết cà gai leo chuẩn, bạn có thể thông qua các đặc điểm khác như thân, lá… Xem chi tiết cách nhận biết cà gai leo chuẩn tại đây: Cách phân biệt cây Cà gai leo chuẩn từ chuyên gia dược liệu
Quả cà gai leo có tác dụng gì?
Theo đông y, thân, lá, rễ cà gai gai leo đều được biết đến là vị thuốc quý có nhiều công dụng trong điều trị bệnh lý và cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng quả cà gai leo không có công dụng chữa bệnh nên lọc bỏ. Thực tế, bộ phận này của cà gai leo được coi là vị thuốc có hiệu quả trong điều trị bệnh.
Theo nghiên cứu, quả cà gai leo có chứa hàm lượng hoạt chất glycoalcaloid giống như phần thân, rễ và lá cây của nó. Quả có thể dùng khi chín có màu vàng hoặc đỏ, mang phơi khô và dùng để sắc uống. Quả cà gai leo thường dùng lẫn với các bộ phận khác của cây như lá, cành, rễ sao vàng và sắc cùng nhau để lấy nước uống. Bởi các bộ phận của cây đều có công dụng trị bệnh.
Những tác dụng của quả cà gai leo phải kể đến là:
- Chữa một số bệnh lý về xương khớp như nhức xương khớp, tức xương.
- Hỗ trợ chữa bệnh như ho gà, viêm họng, bệnh suyễn.
- Quả cà gai leo còn có tác dụng giải rượu nhanh chóng, ngăn ngừa say rượu, điều trị rắn cắn hiệu quả.
- Quả cà gai leo có chứa nhiều hợp chất glycoalcaloid có tác dụng giải độc gan, bảo vệ gan nhanh và hiệu quả.
- Quả cà gai leo còn giúp trị các cơn đau nhức răng do sâu răng hoặc sưng mộng răng gây ra. Đây là bí quyết được dân gian lưu truyền cho tới tận ngày nay. Chỉ cần lấy quả cà gai leo bóc tách lấy hạt, đem tán thành bột nhỏ, sau đó trộn thêm mật ong. Cho hỗn hợp trên vào bát đồng, đem đốt lửa, lấy khói để xông vào chân răng bị đau. Cơn đau sẽ nhanh chóng biến mất.
Quả cà gai leo có chứa hợp chất quý, được dùng làm thuốc và có ý nghĩa trong điều trị bệnh nên được phơi khô dùng làm thuốc. Bên cạnh làm thuốc, quả cà gai leo được lọc ra một số quả chất lượng để đem phục vụ nhân giống, gieo trồng.
Một số bài thuốc dùng quả cà gai leo
Các bộ phận của cà gai leo bao gồm thân, rễ, lá, quả đều được sử dụng làm thuốc trong điều trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc có sử dụng vị thuốc này.
Hỗ trợ chữa viêm gan, xơ gan:
- Cà gai leo 30g
- Dừa can 10g
- Diệp hạ châu 10g
Các nguyên liệu trên sao vàng rồi sắc uống, mỗi ngày uống 1 thang cho tới khi các triệu chứng thuyên giảm.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Cách dùng cà gai leo trong điều trị viêm gan virus, xơ gan
Phòng bệnh về gan bằng cà gai leo:
- Cà gai leo 30g
- 1 lít nước
Các nguyên liệu trên cho vào nồi bắc lên nấu cho tới khi còn 300ml nước thì tắt bếp. Chia ra uống 3 lần trong ngày
Chữa rắn cắn: Lấy khoảng 30g đến 50g rễ cà gai leo tươi, rửa sạch, giã nhỏ rồi hòa với khoảng 200ml nước. Cho người bị rắn cắn uống ngay, dùng 2 lần trong ngày.
Tới ngày thứ hai dùng rễ cà gai leo khô 30g đem sao vàng và sắc nước dùng 2 lần/ngày áp dụng từ 3 – 5 ngày sẽ khỏi.
Chữa phong thấp:
- Cà gai leo 20g
- Vỏ chân chim 20g
- Rễ đau xương 20g
- Rễ cỏ xước 20g
- Dây mấu 20g
- Rễ tầm xuân 20g
Cho tất cả nguyên liệu đem nấu nước và dùng uống hết trong ngày
Chữa ho, ho gà: Dùng rễ cà gai leo 10g kết hợp với 30g lá chanh cho vào nồi nấu lên để tinh chất tan hết trong nước. Chia uống 2 lần/ngày.
Chữa sưng chân răng: Hạt cà gai leo 4g tán nhỏ cho vào chén đồng cùng với 1 ít sáp ong sau đó đốt lên và xông khói vào chân răng. Dùng ngày 1 lần sau vài ngày sẽ khỏi.
Giải rượu bằng cà gai leo: Để tỉnh rượu và bảo vệ gan dân gian thường dùng cà gai leo khô 50g sau đó hãm với nước uống thay nước lọc hàng ngày.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại:Cách sử dụng cà gai leo giải độc rượu bia
