Mật nhân là một thảo dược đã được sử dụng từ lâu đời để chữa nhiều bệnh khác nhau (nên còn gọi là Bá bệnh, Bách bệnh). Gần đây, nhiều nghiên cứu khoa học đã làm sáng tỏ hơn công dụng của Mật nhân. Vậy mật nhân được sử dụng để chữa bệnh gì, hãy cùng tìm hiểu ở bài viết dưới.
Mục lục
1- Nhận biết cây mật nhân
Cây mật nhân có tên khoa học là Eurycoma Longifolia. Cây mật nhân cao khoảng 15m, có lông phủ ở nhiều bộ phận và thường mọc dưới tán của những cây lớn. Lá cây mật nhân có dạng kép, không cuống. Mỗi cành có từ 13-42 lá nhỏ sánh đôi đối nhau. Mặt lá trên màu xanh, mặt lá dưới màu trắng.
Hình ảnh về cây mật nhân
Đặc điểm riêng của cây mật nhân là mỗi cây chỉ trổ hoa đực hoặc hoa cái. Hoa màu đỏ nâu mọc thành chùm, nở vào tháng 3-4. Mỗi hoa có 5-6 cánh rất nhỏ. Cây kết quả vào tháng 5-6. Quả non màu xanh; khi chín đổi sang màu đỏ sẫm. Quả hình trứng hơi dẹt, có rãnh ở giữa dài từ 1 – 2 cm, ngang 0,5 – 1 cm, chứa 1 hạt, trên mặt hạt có nhiều lông ngắn. Các bộ phận dùng để làm thuốc của cây mật nhân gồm có rễ, vỏ thân và quả.
2- Cây mật nhân có tác dụng chữa bệnh gì?
Đông y cho rằng, mật nhân có vị đắng, tính mát, quy kinh can và thận, có tác dụng bổ dưỡng cho người khí huyết hư, gân xương đau nhức, tê chân tay, rối loạn tiêu hóa, phòng ngừa tứ thời cảm mạo. Ngoài ra, còn chữa chứng thống kinh, ách ngực ở ngực.
Nghiên cứu gần đây cho thấy mật nhân có công hiệu cải thiện chức năng sinh lý và tăng cường sức khỏe tình dục, kích thích hưng phấn, tăng cường sinh lý ở nam giới, giúp bổ sung năng lượng cho cơ thể, giảm stress, tăng cường miễn dịch…
Giảm lo lắng, stress, mệt mỏi
Y học cổ truyền cho rằng, cây mật nhân có tính mát, vị đăng, quy vào kinh thận và can, có tác dụng trong việc bồi bổ khí huyết, giúp giảm stress, căng thẳng, mệt mỏi. bên cạnh đó, hàm lượng anxiolytic có trong mật nhân có tác dụng rất tốt trong việc tăng cường hoạt động trí óc, giảm lo lắng hiệu quả. Vì vậy, mật nhân được dùng trong việc bồi bổ khí huyết, giảm stress, mệt mỏi, chữa các bệnh lý như cao huyết áp, suy nhược thần kinh, chóng mặt, mất ngủ.
Tăng cường sinh lực cho nam giới
Một trong những tác dụng nổi bật nhất của cây mật nhân đó là kích thích sản xuất nội tiết tộ testosteron ở nam giới và làm tăng miễn dịch mạnh. Testosteron kích thích chuyển hóa, đốt cháy mỡ thừa, tăng tạo hồng cầu và tăng tạo cơ. Testoteron đạt đỉnh trong độ tuổi từ 25-30, sau đó giảm 1-2% mỗi năm. Khi nồng độ testosteron giảm, khối lượng cơ, sức lực cũng bắt đầu suy giảm. Việc đưa nồng độ testosteron trở về thời kỳ sung mãn sẽ mang lại nhiều lợi ích như duy trì cơ bắp, giảm béo, giảm nguy cơ tim mạch, tăng cường sức khỏe và tinh thần tốt.
Theo nghiên cứu, trong vỏ và rễ của cây mật nhân có chứa các tritecpenoit, quasinoide, alcaloit… nên có khả năng ngăn chặn sự suy giảm sinh lực khi bước vào độ tuổi trung niên. Đồng thời, tăng khả năng sinh lý, giúp kích thích sự hưng phấn, duy trì trạng thái cương dương rõ rệt, bổ sung năng lượng sức bền cơ thể, tăng hệ miễn dịch, điều hòa và ổn định huyết áp…Cây mật nhân được dùng trong trường hợp nam giới bị tinh dịch kém, xuất tinh sớm, gia tăng chất lượng và số lượng tinh trùng, chữa bệnh rối loạn cương dương.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Sự thật về tác dụng của mật nhân tăng cường sinh lý
Chữa bệnh về tiêu hóa, chán ăn, khí huyết kém
Theo kinh nghiệm từ dân gian, vỏ cây của mật nhân có tính mát dùng chữa các trường hợp ăn uống khó tiêu, đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, dạ dày đau, chán ăn. Ngoài ra, với các bệnh lý về rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, kiết lỵ đều có thể dùng được mật nhân và mang lại kết quả tốt.
Điều trị bệnh sốt rét
Theo kinh nghiệm dân gian và ở một số quốc gia khác, dùng lá hoặc vỏ thân cây mật nhân dùng trị bệnh sốt rét khá hiệu quả. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, cây mật nhân có hiệu lực tương đương với viên nén cloroquin trong trị bệnh sốt rét.
Trị bệnh gút
Theo đông y, mật nhân có tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giúp đào thải acid uric ra ngoài, làm thuyên giảm các triệu chứng của người bệnh gút. Ngoài ra, hợp chất có trong cây mật nhân còn giúp ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh gút, giảm triệu chứng khó chịu, đau đớn mà bệnh lý này gây ra.
Bảo vệ gan
Theo nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, thành phần hợp chất trong cây mật nhân giúp tăng khả năng miễn dịch đối với virus viêm gan, tăng cường chức năng gan, bảo vệ gan, đặc biệt là rễ cây mật nhân. Không chỉ vậy, rễ cây mật nhân còn giúp tăng cường chức năng gan, tái tạo tế bào gan bị tổn thương, làm chậm quá trình hư hại do rượu gây ra, nâng cao hệ miễn dịch cho gan mật.
Những nghiên cứu tác dụng dược lý gần đây cho thấy, ngoài khả năng tạo testosteron nội sinh, cải thiện chức năng sinh lý, mật nhân còn giúp bảo vệ gan bị gây độc bởi carbon tetraclorua, ức chế dòng tế bào ung thư gan HepG2. Mật nhân làm chậm quá trình hư biến của gan, tăng sự tái tạo của tế bào gan trong mô hình gây tổn thương gan thực nghiệm, làm nhuận gan lợi mật mạnh đồng thời có tác dụng giải độc trong cơ thể, tăng miễn dịch mạnh. Điều này rất có lợi cho bệnh nhân gan mật.
Ngoài ra, các nhà khoa học đã nghiên cứu sự kết hợp chiết xuất Mật nhân và cà gai leo có tác dụng tốt nhất từ trước tới nay với công năng hỗ trợ điều trị bệnh gan mạt rất hiệu quả, nhất là viêm gan virus và xơ gan.
Sự kết hợp Mật nhân – Cà gai leo phát huy tác dụng của hai dược liệu này lên một tầm cao mới: Không chỉ giúp giải độc gan, hạ men gan hiệu quả mà còn giúp giảm triệu chứng của bệnh gan, hỗ trợ điều trị men gan cao, viêm gan virus, xơ gan, đồng thời tăng cường sức khỏe, tăng khả năng tái tạo gan. Đây được xem như là một hướng đi mới trong việc áp dụng điều trị viêm gan B tại Việt Nam.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Tác dụng của mật nhân với bệnh gan như thế nào?
3 – Một số bài thuốc chữa bệnh từ mật nhân
– Bài thuốc cải thiện sinh lý nam giới:
- Cây mật nhân 500g
- Sâm bố chính 100g
- Nấm linh chi 100g
Các vị thuốc trên sao vàng, tán bột mịn, hoàn mật ong mỗi viên 5g, ngày uống 20 – 30g.
– Bài thuốc cải thiện các bệnh lý chức năng gan:
Bài thuốc 1: Dùng mật nhân 30g cùng với 1 lít nước, sắc cho tới khi nước cô đặc lại còn nửa lít là được. Uống trong ngày và dùng khi thuốc còn ấm.
Bài thuốc 2: Mật nhân10g, cây cà gai leo 70 g và diệp hạ châu 30g, sắc cùng với 1 lít nước cho đến khi còn nửa lít nước. Chia 3- 4 lần trong ngày, dùng khi còn ấm.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Tại sao kết hợp sử dụng cà gai leo và mật nhân?
– Bài thuốc bột chữa chứng đau bụng, ăn không tiêu, bị chướng bụng:
Rễ mật nhân, cam thảo nam, hoắc hương, hậu phác, trần bì, dây mơ, cây sả mỗi vị 50g. Rửa sạch các nguyên liệu, sau đó vớt ra đem phơi khô, sao giòn và tán thành bột mịn, cất trong bình thủy tinh để dùng dần. Mỗi lần dùng 12g, hãm cùng nước gừng nóng để uống.
– Trị khí huyết kém, cơ thể dễ bị nóng trong người:
Rễ mật nhân, đậu đen, rau muống biển, hà thủ ô, kim ngân, cỏ xước, rễ ô môi, tang chi, dây ký ninh mỗi vị 12g, nước 700ml sắc còn tới khi còn 300ml, chia uống 2 – 3 lần trong ngày.
– Hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường:
Mật nhân 30 – 50g, sao vàng hạ thổ, sắc với 2 lít nước để sử dụng thay cho nước hàng ngày.
– Kích thích hệ tiêu hóa:
- Rễ mật nhân 30g
- Quả chuối sứ khô 20 g (sao vàng)
Đem ngâm cùng với 1 lít rượu trắng ngon tầm 40 độ, sau 7 ngày là có thể sử dụng được. Mỗi lần dùng 1 chén thủy tinh nhỏ tầm 30 ml, ngày dùng 3 lần vào sáng, trưa, tối.
Rễ mật nhân
– Chữa rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt không đều, hay bị đau bụng khi có kinh ở phụ nữ:
Rễ cây mật nhân 15g cùng 600ml nước sắc cho tới khi còn 300ml là được. Ngày dùng 1 thang thuốc trên, thuốc phát huy công dụng sau 1 tuần.
– Trị bệnh chàm, ghẻ, mẩn ngứa ở trẻ em:
Lá cây mật nhân lấy 200g sau đó rửa sạch, đem đun nước tắm. Rửa kỹ vùng da của trẻ bị tổn thương, lấy phần bã chà xát nhẹ nhàng để tăng công dụng.
– Chữa tiêu chảy, kiết lỵ:
Quả mật nhân 25g sắc với 500ml nước cho tới khi còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày. Sau 3 – 5 ngày sử dụng, chứng tiêu chảy, lỵ dần được tiêu biến.
– Tẩy giun, giải độc rượu:
Dùng 30g rễ mật nhân sắc cùng 500ml nước cho tới khi còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày.
– Trị bệnh gout:
Chuẩn bị 30-50g mật nhân sắc cùng 600ml nước cho tới khi còn khoảng 200ml. Chia 2 – 3 lần trong ngày, kiên trì sử dụng mỗi ngày để cải thiện chứng đau nhức do gút gây ra và đào thải acid uric.
Lưu ý: Mật nhân có vị đắng, khi uống có cảm giác khó chịu, gây nôn. Khắc phục bằng cách thêm đường, sữa, mật ong cho dễ uống.
4 – Mật nhân kết hợp cà gai leo – Giải pháp vượt trội cho người bệnh gan
Các nhà dược học đã kết hợp với nhau tạo thành sự kết hợp Cà gai leo và mật nhân cho hiệu quả kép vượt trội trong việc chữa bệnh viêm gan virus: Cà gai leo giúp giảm nồng độ virus viêm gan, giải độc gan, hạ men gan, ngừa biến chứng xơ gan, Mật nhân giúp tái tạo tế bào gan, tăng miễn dịch nên giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.
Tuy nhiên, cách sắc nước truyền thống này rất đắng, gây khó uống và có thể không đạt hiệu quả như mong muốn bởi cách sao tẩm, đun sắc sẽ không thể thúc hết được các hoạt chất quý trong dược liệu.
Để sử dụng kết hợp Cà gai leo và Mật nhân phát huy hết công dụng, các nhà khoa học đã nghiên cứu hai dược liệu này và rút ra kết luận bất ngờ: hoạt chất quý glycoalkaloid phát huy tác dụng ở mức cao nhất khi kết hợp với Mật nhân dưới dạng chiết xuất toàn phần. Người bệnh chỉ cần một lượng nhỏ là có công dụng. Ở dạng này, không chỉ cho hiệu quả cao mà còn dễ uống, tiện lợi và dễ sử dụng.
Sử dụng kết hợp Cà gai leo và Mật nhân dạng chiết xuất toàn phần lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam trong TPBVSK Giải độc gan Tuệ Linh (Thế hệ 1), năm 2020 tiếp tục được cải tiến xây dựng nên công thức của TPBVSK Giải độc gan Tuệ Linh Plus (Thế hệ 2).
DS Thúy Mai
DS Bùi Minh Thu
DS Bảo Anh
DS Trần Ánh Linh
