Cà gai leo có độc không? Ai không nên uống? Tác dụng phụ và lưu ý sử dụng

Cà gai leo được biết đến là một dược liệu rất hiệu quả để “trị” các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan, đồng thời cũng có công dụng tăng cường chức năng giải độc gan, bảo vệ gan rất tốt. Tuy nhiên, kinh nghiệm y học cổ truyền có câu nói “ thuốc nào cũng có ba phần độc”, vì vậy, có nhiều người rất cần dùng cà gai leo để trị bệnh nhưng lại còn do dự vì không rõ dùng cà này có gây độc với cơ thể hay không. Cùng theo dõi bài viết dưới đây để biết được câu trả lời chính xác.

Hình ảnh cà gai leo

Đặc điểm nhận biết cây cà gai leo

Cà gai leo là thảo dược được ông cha ta sử dụng chữa bệnh từ xa xưa để giải rượu, tiêu độc và mát gan. Cho tới nay, thảo dược này vẫn còn nguyên giá trị đặc biệt là sử dụng chữa bệnh gan. Cùng tìm hiểu đặc điểm cây cà gai leo để nhận biết đúng cây dược liệu này.

Cà gai leo có tên gọi khác nhau như cà bò, cà gai dây, cà quýnh, cà lù, gai cườm…Tên khoa học là Solanum procumbens Lour. Cây thuộc họ Cà (Solanaceae). Cây mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta, trải dài từ Bắc đến Nam, nhưng tập trung chủ yếu ở các tỉnh như Thái Bình, Hà Nam, Thanh Hóa, Nghệ An…

Cây cà gai leo mọc len lên thân cây khác hoặc bò dưới mặt đất, cao từ 0,6 – 1m. Thân cây nhẵn, hóa gỗ, phân nhiều cành nhiều nhánh có thể dài tới 6m. Xung quanh thân có gai cong màu vàng và phủ lông. Lá màu xanh, mọc so le có hình trứng hoặc bầu dục. Mặt dưới lá có lông mềm hình sao, màu trắng. Mặt trên của lá có gai. Hoa màu trắng hoặc tím thường chụm lại với nhau từ 3 – 5 hoa. Quả hình cầu nhẵn, khi chín màu đỏ tươi, có cuống dài. Hạt dẹt màu vàng, hình thận.

Cây cà gai leo được thu hái quanh năm, sau đó rửa sạch, cắt ngắn và phơi khô để dùng dần. Các bộ phận của cây đều dùng để làm thuốc.

Theo y học cổ truyền, cà gai leo có tính ấm, vị hơi the, đắng, hơi có độc có công năng phát tán phong thấp, tiêu độc, trừ ho, giảm đau, cầm máu. Dùng trọng trị bệnh phong thấp, đau nhức các đầu gân xương, ho khan, ho gà, dị ứng, xơ gan, viêm nhiễm quanh răng.

Khoa học hiện đại nghiên cứu cây cà gai leo bài bản và chuyên sâu trong đó phải kể đến 2 đề tài nghiên cứu cấp nhà nước, 4 luận án tiến sĩ và nhiều đề tài cấp cơ sở khác. Các đề tài nghiên cứu khoa học đã làm sáng tỏ thêm thành phần hoạt chất, tác dụng, hiệu quả của dược liệu Cà gai leo với bệnh gan.

Theo phương pháp phân tích hiện đại: Thành phần hóa học trong cao cà gai leo chứa các alkaloid, glycoalkaloid, saponin, flavonoid,… trong đó chiếm tỷ lệ lớn hơn cả là glycoalkaloid (solasodin). Các tác dụng dược lý của glycoalkaloid trong cao cà gai leo đã được chứng minh bằng các bằng chứng khoa học trong các công trình nghiên cứu lớn:

Ức chế sự phát triển xơ gan, chống viêm, bảo vệ gan phục hồi chức năng gan, hỗ trợ điều trị viêm gan virus B, xơ gan.
Có tác dụng trên hệ miễn dịch, trên tế bào ung thư, trên gen gây ung thư của virus và gen ức chế ung thư p53 và Rb.
Ngoài ra cà gai leo còn có tác dụng giải rượu rất tốt.

Cà gai leo tốt như thế nào?

Cà gai leo từ lâu đã được biết đến và sử dụng trong các bài thuốc mát gan lợi mật, không những vậy, cà gai leo còn có thể giải rượu rất tốt ( theo kinh nghiệm dân gian, khi uống rượu chỉ cần nhấm rễ cây cà gai leo hoặc dùng rễ chà răng cũng có thể chống say, nếu đã say rượu rồi thì sắc nước cà gai leo uống cũng giúp nhanh tỉnh rượu).

Bị ấn tượng bởi khả năng chăm sóc và bảo vệ lá gan của loài cây này, nhiều nhà khoa học đã tiến hành nhiều nghiên cứu để kiểm chứng tác dụng của cà gai leo. Các kết quả nghiên cứu trả về đều rất khả quan, thậm chí là tốt hơn cả dự kiến trước đó:

Cà gai leo được chứng minh là có khả năng làm giảm nhanh các triệu chứng điển hình của bệnh gan như vàng da, mệt mỏi, đau tức hạ sườn phải; giúp làm hạ men gan; tỷ lệ âm tính với HBsAg đạt 23,3%, chuyển đảo huyết thanh 37,8%; 62,9% bệnh nhân có nồng độ virus về dưới ngưỡng phát hiện ( theo nghiên cứu cấp nhà nước do Viện dược liệu trung ương tiến hành). Như vậy, cà gai leo hỗ trợ hiệu quả điều trị viêm gan, đặc biệt là viêm gan B mạn tính thể hoạt động.

– Cà gai leo có tác dụng làm giảm tới 27% sự hình thành các sợi xơ, nguyên nhân chính gây ra xơ gan, vì vậy có tác dụng phòng ngừa và làm chậm tiến triển xơ gan hiệu quả. ( Theo đề tài cấp Nhà nước KHCN 1105 do TS. Nguyễn Thị Minh Khai chủ trì).

– Cà gai leo có tác dụng làm tăng cường chức năng gan, giải độc gan, hạn chế tối đa tổn thương tế bào gan do virus cũng như các tác nhân gây hại ngoài môi trường sống, bảo vệ gan hiệu quả.

Các tác dụng của cà gai leo như hỗ trợ chữa viêm gan virus, xơ gan hay các tác dụng khác đều đã được kiểm chứng bằng nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại, điều này khiến cho cà gai leo trở thành một dược liệu vô cùng có tiềm năng để ứng dụng vào thực tế chữa bệnh. Nói đến việc điều trị các bệnh gan, các thuốc Tây dùng để điều trị hầu hết có chi phí không hề rẻ và khi dùng các thuốc này người bệnh cũng sẽ gặp một vài tác dụng phụ. Do đó, cà gai leo được quan tâm hơn sau khi được chứng minh là có khả năng hỗ trợ tốt cho việc điều trị các bệnh gan, tuy nhiên dược liệu này vẫn khiến nhiều người bệnh băn khoăn, chưa lựa chọn sử dụng ngay vì còn chưa rõ việc dùng cà gai leo lâu ngày có gây độc hay không.

☛ Xem thêm: Cách sử dụng cà gai leo chữa viêm gan virus, xơ gan

Cà gai leo có độc không?

Khi tìm hiểu về dược liệu cà gai leo, không ít người băn khoăn: cà gai leo có độc không? hoặc cây cà gai leo có độc không?. Điều này dễ hiểu, vì bất kỳ loại dược liệu nào cũng cần được sử dụng đúng cách để tránh tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vậy, thực sự cà gai leo có độc hại cho cơ thể không?

Nhiều công trình nghiên cứu quy mô lớn tại Việt Nam đã được tiến hành để xác minh tính an toàn của cây cà gai leo. Các đề tài này đều đi đến kết luận rằng cà gai leo không độc hại và có thể sử dụng lâu dài để hỗ trợ bảo vệ gan. Cụ thể:

Nghiên cứu lâm sàng giai đoạn 3 tại Bệnh viện Quân y 103 và 354 tiến hành trên bệnh nhân viêm gan B mạn tính cho thấy cà gai leo giúp hạ men gan, hạn chế tiến triển xơ gan mà không xuất hiện triệu chứng nhiễm độc sau thời gian dài sử dụng.
Một luận án Tiến sĩ Dược học (2002) của Đại học Dược Hà Nội cũng chỉ ra rằng cây cà gai leo không gây biến đổi sinh hóa và mô bệnh học trên các mẫu chuột, dù được dùng ở liều cao gấp nhiều lần liều thông thường.
Nghiên cứu điều trị hỗ trợ bệnh nhân viêm gan virus B mãn tính thể hoạt động bằng thuốc từ Cà gai leo (lâm sàng giai đoạn 3) – Đề tài cấp Nhà nước, tiến hành tại bệnh viện quân y 103, 354.
Nghiên cứu thuốc từ Cà gai leo làm thuốc chống viêm và ức chế sự phát triển của xơ gan – Đề tài cấp Nhà nước KHCN 1105.
Nghiên cứu cây Cà gai leo làm thuốc chống viêm gan và ức chế xơ gan – Luận án Tiến sĩ dược học 2002.

Các đề tài đã tiến hành không chỉ chứng minh được hiệu quả hỗ trợ điều trị bệnh của cà gai leo mà còn chứng minh được cà gai leo có thể dùng lâu dài mà không gây độc cho người sử dụng. Thông tin này khiến cho cà gai leo thực sự trở thành dược liệu số một trong việc hỗ trợ trị bệnh gan và chăm sóc, bảo vệ lá gan cho mọi người.

Cà gai leo không chứa độc tố và thường an toàn khi sử dụng đúng liều lượng. Tuy nhiên, vì có tác dụng thải độc gan, dược liệu này có thể làm tăng đào thải qua thận. Do đó, người mắc bệnh thận hoặc suy thận nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để tránh gây quá tải cho thận.

Để tối ưu lợi ích và tránh rủi ro, bạn nên:

Sử dụng đúng liều khuyến cáo (khoảng 20–30 g dược liệu khô/ngày hoặc 1–2 g cao cà gai leo/ngày).
Tham khảo bác sĩ hoặc thầy thuốc y học cổ truyền nếu bạn đang mang thai, cho con bú, hoặc mắc các bệnh mãn tính như huyết áp thấp, suy thận.

Liều lượng và cách dùng an toàn

Để phát huy tối đa công dụng của cây cà gai leo và tránh tác dụng phụ không mong muốn, bạn cần tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng an toàn. Các hướng dẫn sau dựa trên kinh nghiệm y học cổ truyền và các nghiên cứu lâm sàng đã được công bố.

Liều lượng an toàn mỗi ngày: Theo các chuyên gia dược liệu, người trưởng thành khỏe mạnh hoặc người có bệnh gan nhẹ có thể sử dụng cà gai leo khô khoảng 20–30 g/ngày. Nếu dùng dưới dạng cao chiết xuất, liều lượng thông thường là 1–2 g cao/ngày, chia làm 2 lần uống sau ăn.

Lưu ý: Người mới bắt đầu nên thử với liều thấp (khoảng 10 g/ngày) để cơ thể thích nghi dần. Không tự ý tăng liều quá 30 g dược liệu/ngày vì không tăng thêm tác dụng mà dễ gây quá tải cho gan, thận.

Cà gai leo thường được sử dụng qua các cách sau:

Sắc nước uống

Rửa sạch 20 – 30 g cà gai leo khô.
Sắc cùng 1 – 1,5 lít nước, đun nhỏ lửa đến khi cạn còn khoảng 500–600 ml.
Uống 2 – 3 lần/ngày, sau bữa ăn 30 phút để dễ hấp thu.

Hãm trà

Dùng khoảng 10 g cà gai leo khô (1 nắm nhỏ) hãm với 500 ml nước sôi.
Đậy nắp kín 10 – 15 phút, uống ấm thay trà hàng ngày.

Tham khảo thêm: Uống Cà gai leo có tốt không? Ai nên và không nên uống?

Sử dụng dạng cao hoặc viên nang

Tuân thủ liều chỉ định trên bao bì sản phẩm.
Nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đạt chuẩn GMP-WHO và được Bộ Y tế cấp phép.
Tham khảo: Giải Độc Gan Tuệ Linh – Sản phẩm được bào chế từ Cà Gai leo sạch, an toàn, chất lượng cao

Lưu ý quan trọng khi sử dụng cà gai leo

Không uống quá nhiều hoặc quá lâu ngày mà không có chỉ định của bác sĩ.
Nếu đang dùng thuốc điều trị bệnh gan, thận, huyết áp thấp, bạn cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng.
Phụ nữ mang thai, cho con bú và trẻ em không nên tự ý sử dụng.
Ngừng ngay nếu xuất hiện triệu chứng bất thường (như buồn nôn, chóng mặt, mẩn ngứa).

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Cà gai leo uống lâu ngày có hại không?

Không. Các nghiên cứu độc lập của Viện Dược liệu và Bệnh viện Quân y 103 đều kết luận rằng cà gai leo an toàn, không tích lũy độc tố và không ảnh hưởng chức năng gan, thận khi dùng đúng liều lượng lâu dài. Tuy nhiên, bạn vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc đặc trị.

Ai không nên uống cà gai leo?

Phụ nữ mang thai, người huyết áp thấp, người đang sử dụng thuốc tây đặc trị gan/thận cần tham khảo bác sĩ trước khi dùng.

Uống cà gai leo khi nào tốt nhất?

Tốt nhất nên uống sau bữa ăn 30 phút đến 1 giờ. Điều này giúp hoạt chất trong cà gai leo hấp thu tốt hơn và tránh kích ứng dạ dày. Bạn có thể chia thành 2–3 lần uống trong ngày để duy trì hiệu quả.

Uống trà cà gai leo có tác dụng phụ không?

Rất ít tác dụng phụ. Một số ít người quá mẫn có thể bị buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy nhẹ. Nếu xuất hiện bất thường, nên giảm liều hoặc dừng uống và tham khảo ý kiến bác sĩ.

☛ Xem thêm : Uống cà gai leo có tác dụng phụ không?

Có thể kết hợp cà gai leo với thuốc tây không?

Nên tham khảo bác sĩ trước khi phối hợp. Mặc dù cà gai leo thường không gây tương tác nghiêm trọng, bạn vẫn cần trao đổi với bác sĩ để tránh các phản ứng bất lợi, đặc biệt khi đang dùng thuốc kháng virus, hạ men gan hoặc thuốc điều trị huyết áp.

Cà gai leo là dược liệu an toàn, không độc hại và có thể hỗ trợ bảo vệ gan, cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên, để tránh tác dụng không mong muốn, bạn cần hiểu rõ liều lượng, cách dùng và tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng lâu dài.