Xơ gan là một bệnh mạn tính, xơ xâm nhập phát triển nhiều làm gan cứng chắc, trên mặt gan xuất hiện những hạt nhỏ như đầu đinh. Vì vậy, cần được xét nghiệm chẩn đoán xơ gan sớm để có phương pháp điều trị phù hợp nhằm tầm soát bệnh, tránh những biến chứng nguy hiểm xảy ra.
Mục lục
Xơ gan là gì? Nguyên nhân, triệu chứng xơ gan
Xơ gan là gì?
Xơ gan là tình trạng xơ hóa lan tỏa trong nhu mô gan gây đảo lộn cấu trúc gan. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới xơ gan trong đó phổ biến là viêm gan và nghiện rượu mạn tính. Khi các mô sẹo được hình thành ngày càng nhiều khiến cho dòng máu lưu thông trong gan gặp phải trở ngại, bị chặn lại dẫn tới chức năng gan bị suy giảm nghiêm trọng.
Tổn thương gan do xơ thường không thể phục hồi. Nhưng nếu bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị nguyên nhân có thể ngăn ngừa gan bị tổn thương nặng.
Nguyên nhân gây xơ gan
Những nguyên nhân dưới đây dẫn tới xơ gan:
- Do viêm gan virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới xơ gan nhất là viêm gan virus B, C
- Do rượu: Dung nạp nhiều rượu vào cơ thể khiến tế bào gan bị tổn thương dẫn tới xơ gan. Xơ gan xảy ra trong một khoảng thời gian dài có khi tới hàng chục năng sau khi nghiện rượu
- Do ứ mật: Khi mật bị ứ đọng do viêm, tắc đường mật sẽ gây ảnh hưởng tới gan dẫn tới tổn thương tế bào gan – nguyên nhân gây viêm gan
- Do kí sinh trùng: Thường gặp là amíp, ký sinh trùng sốt rét và sán lá gan làm tổn thương tế bào gan và gây ra bệnh xơ gan.
- Do ứ đọng máu kéo dài: Là những bệnh lý gây giảm lưu lượng máu như suy tim, viêm tắc tĩnh mạch trên gan khiến gan tổn thương
- Phản ứng bất thường với thuốc điều trị bệnh hoặc do tiếp xúc lâu ngày với chất độc hại làm tăng nguy cơ xơ gan
- Xơ gan bẩm sinh: Trẻ sinh ra không có ống dẫn mật do bị teo ống dẫn mật dẫn tới xơ gan
- Nguyên nhân khác: Do ứ đọng chất sắt do hấp thu quá mức chất sắt từ thức ăn rồi dần dà gây nên các bệnh như: viêm khớp, suy tim do chất sắt làm phá hủy cơ tim, rối loạn chức năng tinh hoàn và xơ gan, hay ứ đọng chất đồng trong bệnh Wilson.
Xem thêm: Xơ gan có lây không? Lây qua đường nào?
Xơ gan có những biểu hiện gì?
Bệnh xơ gan thường không có dấu hiệu cho tới khi các tổn thương gan ngày càng lan rộng. Một số biểu hiện thường gặp như:
- Cơ thể mệt mỏi, chán ăn
- Dễ chảy máu, xuất hiện các vết bầm tím
- Buồn nôn
- Sụt cân
- Bị ngứa
- Phù chân
- Vàng da, vàng mắt
- Cổ trướng, báng bụng
- Mạch máu hình sao xuất hiện trên da
- Phụ nữ mất kinh không do mãn kinh
- Nam giới giảm ham muốn tình dục, tuyến vú phát triển hoặc teo tinh hoàn
- Bệnh nhân có thể thấy buồn ngủ, tâm trạng thay đổi, mất trí, thậm chí hôn mê (bệnh não gan)
Nên làm xét nghiệm chẩn đoán xơ gan khi nào?
Nếu không được phát hiện sớm và có biện pháp khắc phục xơ gan có thể gây ra những hệ lụy xấu đối với sức khỏe. Do đó, bạn nên cân nhắc xét nghiệm chẩn đoán xơ gan khi có một trong các biểu hiện như sau:
- Ăn uống không thấy ngon miệng
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
- Buồn nôn, nôn ra máu
- Xuất hiện tình trạng vàng da
- Bị ngứa kéo dài
- Trên bề mặt da nổi các mạch trông như mạng nhện
- Dễ bầm tím, chân sưng nề, bụng to nhanh
- Suy giảm trí nhớ, không tập trung
- Kinh nguyệt không đều, tự dưng mất kinh
- Nước tiểu sẫm màu
- Mắc các bệnh lý về xương
- Sốt
Chẩn đoán xơ gan bằng cách nào?
Sau khi được thăm khám lâm sàng, bác sĩ căn cứ vào các dấu hiệu lâm sàng của người bệnh và chỉ định cần làm những xét nghiệm gì. Nếu bạn có dấu hiệu của bệnh xơ gan, bác sĩ làm xét nghiệm:
- Xét nghiệm công thức máu
- Xét nghiệm bilirubin, siêu âm
- Chụp cắt lớp vi tính (CT)
- Chụp cộng hưởng từ (MRI)
- Sinh thiết gan
Xét nghiệm công thức máu
Hình ảnh minh họa
Khi mắc xơ gan, các mô xơ gây cản trở dòng máu chảy qua gan. Khi đó, máu chảy ngược về lách khiến lách bị phình to. Lách giữ lại và phá hủy tế bào máu khiến lượng hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu trong máu giảm xuống – hay còn gọi là cường lách. Khi xét nghiệm thấy giảm tiểu cầu là dấu hiệu sớm và thường gặp ở những người bệnh xơ gan.
Xét nghiệm bilirubin
Bilirubin, một sắc tố màu vàng đỏ được tạo ra từ chất hemoglobin có trong hồng cầu, được chuyển hóa ở gan và bài tiết qua nước tiểu. Ở người khỏe mạnh bilirubin chỉ có trong máu với nồng độ thấp (ít hơn 1,2mg/dL). Ở người bệnh xơ gan do gan không xử lý được khiến nồng độ bilirubin tăng lên gây ra triệu chứng vàng da, vàng mắt là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân xơ gan.
Siêu âm
Đây là xét nghiệm không xâm lấn dùng sóng âm để tạo ra hình ảnh của nhiều nội tạng gồm có gan. Siêu âm không gây đau và thường chỉ mất chưa đến 30 phút. Trong khi bạn nằm trên giường hoặc trên bàn khám, một đầu dò được đặt lên người bạn. Nó phát ra sóng âm được phản hồi từ gan của bạn và chuyển thành hình ảnh trên máy tính. Qua đó, bác sĩ đánh giá được kích thước gan to hay nhỏ, cấu trúc gan, bờ của gan có gồ ghề, có sẹo không. Các bất thường về gan như gan nhiễm mỡ, áp xe gan, khối u trong gan. Nếu dùng phương pháp siêu âm màu có thể nhìn thấy được các mạch máu trong gan rõ ràng hơn, hướng đi của dòng máu chảy trong gan.
Tuy nhiên, siêu âm khó cho một kết quả rõ ràng vì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tổn thương gan ở mức độ nặng hay nhẹ. Đây chỉ là một xét nghiệm bổ sung gợi ý, chẩn đoán còn phải dựa vào kết quả xét nghiệm khác nữa.
Chụp cắt lớp vi tính (CT)
Xét nghiệm dùng tia X để tạo ra hình ảnh cắt ngang qua cơ thể. Bạn có thể uống thuốc phản quang trước khi chụp để bác sĩ nhìn rõ hình ảnh của gan hơn. Phương pháp này cho kết quả chính xác cao, hình ảnh rõ nét hơn.
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Hình ảnh minh họa
Phương pháp này an toàn hơn so với chụp cắt lớp CT Scan vì người bệnh không bị nhiễm tia X và có thể tái tạo hình ảnh ở nhiều góc độ khác nhau. Đây là phương pháp tạo hình ảnh từ sóng vô tuyến và trừ trường. Ðôi khi, thuốc cản quang cũng được dùng. Xét nghiệm này có thể mất từ 15 phút tới 1 giờ. Bạn có thể thấy MRI bất tiện hơn CT. Ðó là vì bạn sẽ bị nhốt kín trong một ống hẹp và vì máy gây ra tiếng ồn lớn khiến một số người khó chịu. Bạn phải nằm yên không được thở mạnh thì kết quả càng chính xác
Sinh thiết gan
Mặc dù các xét nghiệm khác có thể cung cấp nhiều thông tin lớn về phạm vi và loại tổn thương gan, sinh thiết là cách duy nhất để chẩn đoán xác định xơ gan. Trong thủ thuật này, người ta lấy một mẫu mô gan nhỏ và kiểm tra dưới kính hiển vi. Bác sĩ thường dùng một kim nhỏ sắc để lấy mẫu. Sinh thiết bằng kim là một thủ thuật tương đối đơn giản và chỉ cần gây tê, nhưng bác sĩ của bạn có thể không chọn xét nghiệm này nếu bạn bị bệnh rối loạn chảy máu hoặc cổ chướng nặng. Nguy cơ bao gồm bầm tím, chảy máu và nhiễm trùng.
Điều trị bệnh xơ gan như thế nào?
Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương gan có biện pháp điều trị khác nhau. Mục tiêu của việc điều trị làm giảm tiến triển của bệnh. Điều trị triệu chứng và biến chứng cũng rất quan trọng, trong trường hợp tổn thương gan nghiêm trọng người bệnh cần phải nhập viện.
Điều trị theo nguyên nhân
Khi xơ gan ở giai đoạn sớm, cần phải giảm tổn thương ở gan bằng cách điều trị nguyên nhân nền tảng. Điều trị bao gồm:
- Bỏ rượu bia: Nguyên nhân hàng đầu dẫn tới xơ gan là do rượu bia, vì vậy để điều trị bệnh điều đầu tiên cần làm là ngừng uống rượu. Nếu nghiện rượu cần tham vấn bác sĩ để điều trị tình trạng nghiện rượu
- Giảm cân: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc xơ gan và khiến bệnh tiến triển nhanh hơn. Cần có biện pháp giảm cân khoa học để làm chậm diễn tiến của xơ gan.
- Kiểm soát viêm gan virus B, C: Sử dụng thuốc ức chế sự phát triển của virus viêm gan, làm chậm tiến trình của bệnh để ngăn chặn gan xơ hóa.
Điều trị triệu chứng, biến chứng
Để giảm triệu chứng của bệnh, người bệnh được bác sĩ kê một số thuốc có tác dụng giảm triệu chứng. Khi thuốc không có tác dụng, ghép gan là biện pháp cuối cùng để giúp người bệnh kéo dài tuổi thọ
Biến chứng xơ gan bao gồm:
- Báng bụng (dịch trong ổ bụng)
- Nhiễm trùng
- Điều trị bệnh não gan
- Tầm soát ung thư gan bằng xét nghiệm máu định kì hoặc siêu âm gan
Tham vấn ý kiến bác sĩ điều trị để có phương thức điều trị phù hợp nhất cho từng tình trạng bệnh cụ thể.
Chi tiết: Các loại thuốc dùng điều trị xơ gan
Phẫu thuật ghép gan
Khi thuốc điều trị không còn tác dụng, các biện pháp không thể kiểm soát bệnh thì ghép gan là lựa chọn tối ưu.
Biện pháp phòng ngừa xơ gan
Một số nguyên nhân gây xơ gan không thể tránh như bệnh lý bẩm sinh, nhưng một số nguyên nhân gây xơ gan thường gặp (do rượu, viêm gan virus…) có thể phòng tránh được. Để giảm nguy cơ mắc xơ gan bạn cần thực hiện các điều sau để chăm sóc gan tốt:
- Chế độ dinh dưỡng lành mạnh, bổ sung nhiều rau quả và trái cây, các loại ngũ cốc nguyên hạt và đạm nạc. Hạn chế chất béo, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ
- Hạn chế uống rượu bia vì đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới các bệnh lý về gan
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh, lượng mỡ thừa trong cơ thể có thể gây tổn thương gan. Nếu bạn bị thừa cân, béo phì nên trao đổi với bác sĩ về phương pháp giảm cân an toàn, hiệu quả.
- Giảm nguy cơ mắc viêm gan bằng cách tiêm phòng viêm gan, không sử dụng chung kim tiêm, vật dụng cá nhân, quan hệ tình dục an toàn.
Để được tư vấn miễn phí về bệnh gan từ chuyên gia gan mật gọi ngay tới số 0912571190 – 18001190 (miễn cước)
