Dấu hiệu của xơ gan thường gặp

Xơ gan là một bệnh phổ hiện nay do thói quen uống nhiều bia rượu của người Việt Nam. Triệu chứng xơ gan ở giai đoạn đầu thường là những triệu chứng lâm sàng không rõ ràng. Khi bệnh phát triển nặng thành xơ gan cổ chướng thì điều trị rất khó, nguy hiểm hơn nữa là dẫn tới ung thư gan và tử vong.

Xơ gan là gì? Nguyên nhân gây xơ gan?

Gan là tạng lớn nhất trong cơ thể, cấu trúc bao gồm các thùy gan, mạch máu trong gan và ống dẫn mật. Gan có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể phải kể tới:

• Chuyển hóa các chất dinh dưỡng trong cơ thể
• Tạo dịch mật góp phần trong quá trình tiêu hóa thức ăn
• Chống độc bằng cách ngăn chặn các chất độc xâm nhập vào cơ thể qua ăn uông đồng thời làm giảm độc tính và loại bỏ một số chất thải ra khỏi cơ thể.
• Dự trữ các chất như đạm, đường…
• Sản xuất các chất giúp đông máu
• Giữ trữ các loại vitamin quan trọng (A, D, K, B12…)
• Duy trì mức độ glucose trung bình trong máu
• Sản sinh ra cholesterol

Khi mắc các bệnh lý về gan khiến chức năng gan bị ảnh hưởng, một trong những bệnh lý thường gặp hiện nay chính là xơ gan. Xơ gan là bệnh gan mạn tính đặc trưng bởi sự thay thế mô gan bằng mô xơ, sẹo và thành lập các nốt tân sinh dẫn tới mất chức năng gan. Xơ gan tiến triển có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Nhưng nếu được chẩn đoán sớm và điều trị được nguyên nhân có thể ngăn ngừa tổn thương nặng hơn.

Những nguyên nhân dẫn tới xơ gan bao gồm:

• Do viêm gan siêu vi đặc biệt là viêm gan siêu vi B và một số nhím khác. Theo thống kê có khoảng 20% số người nhiễm viêm gan virus có khả năng biến chứng thành xơ gan
• Do rượu bia: Đứng vị trí thứ hai chỉ sau nguyên nhân do virus viêm gan
• Bị nhiễm độc: Tiếp xúc với hóa chất độc hại như DDT, urethane, phosphor, …hoặc do sử dụng một số thuốc gây hại cho gan
• Ứ đọng máu kéo dài: Thường gặp trong các bệnh suy tim, viêm tác tĩnh mạch trên gan
• Gan nhiễm mỡ: Mỡ tích tụ nhiều trong gan dẫn tới xơ gan và tạo thành các mô sẹo khiến gan bị xơ hóa
• Ứ mật: Mật ứ đọng do viêm, tắc đường mật gây tổn thương tế bào gan dẫn tới xơ gan
• Nguyên nhân khác như nhiễm trí sinh trùng (sán lá gan, sán máng…), do xung huyết, lách to…

Các triệu chứng cảnh báo bệnh xơ gan

Trước khi có dấu hiệu cảnh báo bệnh xơ gan đa số bệnh nhân đều mắc các bệnh lý như viêm gan virus B, C, nghiện rượu.

Bệnh xơ gan có 2 giai đoạn: giai đoạn mới bắt đầu hay còn gọi là giai đoạn còn bù. Giai đoạn toàn phát hay giai đoạn mất bù. Với các triệu chứng cảnh báo sau:

Giai đoạn còn bù:

Đây là giai đoạn sớm của bệnh xơ gan nên các triệu chứng bệnh rất nghèo nàn,. Bệnh nhân thấy có các dấu hiệu sau:

• Mệt mỏi chán ăn, sợ mỡ

• Bệnh nhân thấy hơi đau ở hạ sườn phải

• Bệnh nhân bị cảm giác đau tức nặng vùng hạ sườn phải.

• Thỉnh thoảng bị ngứa bàn tay, chân cuối cùng là toàn cơ thể

• Bàn tay son bị dãn đỏ

• Sao mạch màu đỏ nhỏ dưới da hoặc dễ bị bầm tím

Nhiều bệnh nhân không có các triệu chứng đặc biệt, vẫn lao động học tập bình thường. Giai đoạn này kéo dài vài tuần đến vài tháng, thậm chí là vài năm. Tuy nhiên do không có triệu chứng rõ rệt nên đa số bệnh nhân không phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm này, bệnh nhân vẫn uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá và các chất không có lợi cho gan, khiến bệnh phát triển bùng phát ở giai đoạn tiếp theo.

Chướng bụng, tĩnh mạch căng là các dấu hiệu của xơ gan cổ chướng

Giai đoạn mất bù:

Ở giai đoạn muộn này các triệu chứng xơ gan sẽ rất rõ rệt. Biểu hiện rõ nhất là:

• Suy gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

• Tình trạng xơ hóa làm chức năng gan suy giảm, dẫn đến mệt mỏi, chán ăn, gầy sút,

• Rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, sợ mỡ, rối loạn đại tiện.

• Bệnh nhân dễ bị chảy máu dưới da và niêm mạc, như chảy máu cam, chảy máu chân răng.

• Da sạm đen do lắng đọng sắc tố hoặc

• Vàng da, vàng mắt, vàng da kèm theo ngứa, nhất là trường hợp xơ gan do ứ mật.

• Phù là một triệu chứng nổi bật của xơ gan. Lúc đầu bệnh nhân sẽ bị phù hai chân dưới , càng ngày gan càng bị suy nhiều dẫn đến bị phù toàn thân

• Giảm ham muốn tình dục ở nam giới, teo tinh hoàn, vú to ra.

• Rối loạn kinh nguyệt hoặc vô kinh thứ phát ở nữ giới

Vàng da, vàng mắt là những dấu hiệu của bệnh gan

Ngoài các triệu chứng trên bệnh nhân còn xuất hiện tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Có thể thấy từng búi mạch nổi lên ở bụng. Bệnh nhân có thể bị trĩ nội, trị ngoại , xuất huyết tiêu hóa do vỡ các tĩnh mạch ở thực quản và dạ dày.

Khi áp lực tĩnh mạch cửa tăng cao sẽ làm cho bệnh nhân bị cổ chướng bụng trương phình hay còn gọi là xơ gan cổ chướng. Chọc hút dịch cổ trướng thường có màu vàng, nếu có màu hồng thì xơ gan đã bị ung thư hóa.

Một khi đã có những biểu hiện giai đoạn xơ gan mất bù thì bệnh nhân không còn cơ hội hồi phục được nữa. Có đến 60% bệnh nhân tử vong trong năm đầu tiên, Trên 80 % tử vong trong vòng 2 năm chỉ có 6% bệnh nhân có thể sống quá 3 năm. Nguyên nhân gây tử vong là do các biến chứng xơ gan như nhiễm khuẩn, chảy máu tiêu hóa và hôn mê gan.

Biến chứng xơ gan có thể xảy ra

Xơ gan không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm tới sức khỏe. Những biến chứng của bệnh bao gồm:

Xuất huyết tiêu hóa

Khi gan bị xơ khiến dòng máu đi qua gan bị cản trở làm twang áp lực tĩnh mạch cửa khiến máu đổ vào các tĩnh mạch nhỏ hơn. Khi mạch máu căng ra quá mức có thể bị vỡ, tại thực quản là giãn tĩnh mạch thực quản, tại dạ dày gọi là giãn tĩnh mạch dạ dày. Khi các tĩnh mạch bị vỡ gây chảy máu ồ ạt, đi cầu ra máu. Mất nhiều máu khiến người bệnh bị choáng váng, lao đao, thiếu máu cấp tính. Nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn tới tử vong.

Phù chân và báng bụng

Tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa và giảm đạm máu khiến người bệnh bị phù chân và tích dịch ở bụng (còn gọi là báng bụng). Khi dịch tích tụ lâu trong bụng có thể dẫn tới nhiễm trùng dịch báng. Người bệnh có các triệu chứng như sốt, đau bụng, tiêu phân lỏng. Hiện tượng báng bụng thường gặp trong xơ gan mất bù. Người bệnh cần nhập viện các sớm càng tốt để được điều trị.

Hôn mê gan (bệnh não gan)

Khi chức năng gan dần mất đi, gan không thể đào thải các chất độc trong cơ thể. Xơ gan tiến triển sang giai đoạn nặng khiến các độc tố đặc biệt là amoniac đi vào máu và tích tụ lại trong não gây não gan. Người bệnh có các triệu chứng như rối loạn tri giác, hôn mê gan và tử vong.

Suy thận

Xơ gan dẫn tới biến chứng suy thận khiến người bệnh tiểu ít và để lâu có thể không đi tiểu được nữa. Nếu không được can thiệp sớm  có thể dẫn tới tử vong.

Tình trạng nhiễm trùng

Gan có vai trò đào thải chất độc ra khỏi cơ thể, tăng miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng. Khi gan mất dần chức năng khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng như nhiễm trùng dịch báng, viêm phổi, nhiễm trùng máu…Nhiễm trùng khiến tình trạng người bệnh càng nặng thêm và thúc đẩy các biến chứng khác xuất hiện dồn dập như suy thận, hôn mê gan…

Ung thư gan

Những người bị xơ gan có nguy cơ cao bị ung thư gan, theo thống kê có một tỷ lệ lớn người ung thư gan phát triển trên nền xơ gan trước đó. Ở giai đoạn đầu ung thư gan không có dấu hiệu cụ thể nào. Người bệnh chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc siêu âm ổ bụng. Khi bệnh tiến triển tới giai đoạn nặng các khối u gan gây đau tức vùng dưới sườn phải, người bệnh sụt cân nhanh chóng, mệt mỏi, kiệt sức thậm chí xuất huyết ỏ bụng do khối u bị vỡ.

Xem thêm: Bệnh xơ gan có chữa được không?

Điều trị xơ gan như thế nào?

Xơ gan là bệnh lý nguy hiểm do đó cần được phát hiện sớm và điều trị đúng cách cải thiện tình trạng bệnh, tránh những biến chứng có thể xảy ra. Một số biện pháp điều trị bao gồm:

Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt:

Người bệnh cần có chế độ ăn uống hợp lý, cân bằng giữa các chất dinh dưỡng. Bổ sung rau xanh, trái cây tươi, hạn chế đồ ăn nhiều muối, đồ dầu mỡ. Không uống bia rượu, chất kích thích, cà phê, thuốc lá.

Chia nhỏ bữa ăn trong ngày giúp hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả và hấp thu dưỡng chất tốt hơn

Cần nghỉ ngơi nhiều, hạn chế làm việc nặng nhọc, nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, yên tĩnh

Tập thể dục nhẹ nhàng giúp tuần hoàn máu tốt và tăng sức đề kháng

Sử dụng thuốc:

Nhóm thuốc giúp cải thiện chuyển hóa tế bào gan như:

• Vitamine nhóm B và C, acid folic…
• Dùng glucose bằng đường uống hoặc đường tiêm truyền
• Các thuốc làm tăng chuyển hóa mật: các dạng viên cao, nước sắc artiso

Glucocorticoid hay sử dụng trong viêm gan siêu vi hoặc xơ gan do ứ mật tiên phát: prednisolon 20-25 mg/ ngày x 1-2 tuần, sau đó duy trì 5-10 mg/ ngày. Không nên dùng prednisolon khi có báng, phù, viêm loét đường tiêu hóa.

Testosteron để tăng cường đồng hóa đạm

Truyền máu trong trường hợp bệnh nhân có tỷ Prothrombine giảm, xuất huyết dưới da, xuất huyết tiêu hóa và có thể truyền plasma.

Điều trị báng:

Chọc hút dịch khi báng quá căng, mỗi lần chọc lấy 1 – 3 lít, khi bị xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng nặng, hôn mê gan không nên chọc hút.

Dùng thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu chống đào thải kali: như Aldacton viên 25mg có thể cho 150- 200mg/ 24giờ. Spirono lacton 50mg/ 24giờ có thể cho 200- 300mg/ 24giờ. Nếu dùng thuốc trên cổ trướng giảm ít có thể chuyển sang loại thuốc dùng lợi tiểu mạnh nhưng đào thải kali như furosemide.

Trong đợt tiến triển có hoại tử tế bào gan:

Có thể sử dụng thuốc giảm transaminase như: legalon, fortec… Nhằm làm tăng khả năng chuyển hóa tế bào gan khôi phục lại các chức năng gan của tế bào gan lành

Để được tư vấn miễn phí về bệnh gan từ chuyên gia gan mật gọi ngay tới số 0912571190 – 18001190 (miễn cước)

Nên đọc: Cập nhật phác đồ điều trị xơ gan