Hướng dẫn người nhà cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan

Người nhà cần có kế hoạch và trang bị kiến thức để chăm sóc bệnh nhân xơ gan an toàn, giảm thiểu tình trạng bệnh và tăng cường sức khỏe. Bởi xơ gan nếu không được phát hiện, điều trị và chăm sóc đúng cách có thể gây ảnh hưởng tới tính mạng.

Vì sao cần có kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan?

Xơ gan là bệnh lý mà các tế bào gan bị tổn thương và dần thay thế bằng các mô sẹo khiến chức năng gan ngày càng suy giảm. Đây là bệnh lý nguy hiểm, có thể xảy ra các biến chứng gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

Việc lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan có vai trò rất qaun trọng, giúp các triệu chứng của bệnh dần được cải thiện. Điều này giúp ức chế tình trạng xơ hóa xảy ra trong gan, ngăn ngừa biến chứng, có cuộc sống khỏe mạnh hơn. Chăm sóc đúng cách còn hỗ trợ rất tích cực vào hiệu quả điều trị xơ gan, giúp người bệnh kiểm soát bệnh tốt hơn. Sự quan tâm chăm sóc tới từ người thân giúp bệnh nhân có động lực để chống chọi với bệnh tật.

Cho tới nay, vẫn chưa có cách chữa trị bệnh hoàn toàn. Mục đích của điều trị nhằm giảm triệu chứng, ngăn chặn bệnh phát triển, phòng ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Cụ thể, chăm sóc bệnh nhân xơ gan cần đảm bảo theo các nguyên tắc như sau:

• Cần có chế độ dinh dưỡng riêng dành cho bệnh nhân xơ gan để tăng cường chức năng gan.
• Thực hiện các phương pháp làm giảm phù và cổ trướng.
• Theo dõi, phát hiện biến chứng xuất huyết tiêu hóa.
• Theo dõi đề phòng biến chứng hôn mê gan.
• Nâng cao nhận thức về sức khỏe cho bệnh nhân xơ gan.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân xơ gan

Bên cạnh điều trị xơ gan tại viện thì người nhà cũng như bệnh nhân cần chuẩn bị kiến thức cần thiết để thực hiện tại nhà an toàn và hiệu quả. Sau đây là cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan tại nhà, người thân bệnh nhân xơ gan cùng tham khảo nhé.

Chăm sóc cơ bản

– Về chế độ dinh dưỡng

Khi bị xơ gan, người bệnh thường gặp phải tình trạng mệt mỏi, ăn uống kém do chức năng gan bị suy giảm. Từ đó, cơ thể bị thiếu hụt năng lượng khiến bạn càng trở nên mệt mỏi và uể oải hơn. Do đó, cần chú ý tới chế độ dinh dưỡng của người bệnh ngay từ đầu để tăng cường sức khỏe, sức đề kháng, hạn chế một số loại đồ ăn khiến bệnh trở nặng.

Ở giai đoạn đầu của xơ gan, chức năng gan còn khả năng bù trừ nên ăn uống đảm bảo đầy đủ, tránh tình trạng suy dinh dưỡng. Người bệnh lưu ý chọn thực phẩm sao cho phù hợp, cụ thể:

• Protein: Lựa chọn từ các nguồn thịt nạc gà, lợn, cá, trứng, sữa, bơ và các loại đậu.
• Chất béo: Hạn chế mỡ động vật, thay vào đó nên dùng dầu thực vật, không nên để chiên rán ở nhiệt độ cao.
• Chất đường bột: Lựa chọn thực phẩm có tính hấp thụ cao như cơm, khoai củ, các loại trái cây ngọt. Không nên ăn quá nhiều bánh kẹo, mứt.
• Chất xơ: Đảm bảo cung cấp cho người bệnh 300 – 400g/ngày rau xanh cùng 200g trái cây tươi mỗi ngày. Ưu tiên các loại rau củ quả như rau muống, rau dền, cà rốt, bí đỏ, cam, quýt, đu đủ chín…
• Bổ sung đủ nước cho người bệnh từ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày.

Với trường hợp bệnh nhân xơ gan đã xuất hiện cổ trướng, chế độ ăn uống rất quan trọng, cần đặc biệt lưu ý:

• Giảm lượng đạm trong thực đơn, tăng đạm quý (đạm có chứa acid amin mạch nhánh – BCAAs) có trong thực phẩm như thịt nạc bò, cá hồi, sữa đậu nành, trứng.
• Giảm lượng muối dùng trong chế biến món ăn, đảm bảo cung cấp dưới 2g/ngày.
• Tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, nhất là các loại chất xơ không hòa tan để ngăn ngừa táo bón, đảm bảo người bệnh đi ngoài 2 – 3 lần trong ngày.
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu kali cho người bệnh
• Uống 1 – 1,2 lít nước, ngoài nước lọc có thể sử dụng các loại đồ uống có tính lợi mật và tốt cho gan như atiso, nhân trần, nhọ nồi, trà xanh…
• Tránh tuyệt đối sử dụng rượu bia, chất kích thích, thuốc lá vì có khả năng gây độc cho gan.
• Tránh món ăn chiên xào, nhiều mỡ xấu gây khó tiêu, dễ dẫn tới rối loạn tiêu hóa.

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Chế độ dinh dưỡng và cách chăm sóc cho người bị xơ gan

– Về chế độ sinh hoạt

• Cần để người bệnh xơ gan nghỉ ngơi tối đa, hạn chế làm việc nặng nhọc.
• Cần trấn an tinh thần, động viên bệnh nhân yên tâm điều trị.
• Vệ sinh mũi miệng khi người bệnh bị chảy máu cam, chảy máu chân răng.

Chăm sóc giảm nhẹ phù và cổ trướng

Hiện tường phù, cổ trướng phổ biến ở bệnh nhân xơ gan, đặc biệt là những trường hợp ở giai đoạn mất bù. Thông thường khi gặp phải tình trạng này, bệnh nhân được bác sĩ khuyến cáo nằm ở viện để theo dõi và xử trí để chọc hút bớt dịch cổ trướng. Sau đây là một số lưu ý khi chăm sóc người bệnh giúp giảm phù và cổ trướng:

• Kê cao chân: Để bệnh nhân nghỉ ngơi, kê cao chân khi nằm để cao hơn so với tim.
• Hạn cế ăn muối: Ăn càng nhạt càng tốt bởi lượng muối càng nhiều thì nước tích tụ lại trong tế bào càng lớn khiến bệnh nhân càng bị phù nặng hơn.
• Bệnh nhân dùng thuốc lợi tiểu sẽ làm mất kali trong máu. Khi đó, cần bổ sung các loại thực phẩm giàu kali cho bệnh nhân để cân bằng với lượng kali đã mất.
• Sau khi bệnh nhân chọc tháo dịch cổ trướng, cần theo dõi trong 30 phút. Nếu có vấn đề gì bất ổn người nhà cần báo ngay cho bác sĩ.

☛ Tham khảo thêm tại: Tìm hiểu thuốc điều trị xơ gan tốt nhất hiện nay

Theo dõi biến chứng xuất huyết tiêu hoá

Trường hợp bị xuất huyết tiêu hóa, cần tạm ngưng cho người bệnh ăn bằng đường miệng và truyền dịch, truyền máu theo chỉ định của bác sĩ. Dấu hiệu nhận biết biến chứng này là nôn mửa, đau bụng, đau dạ dày, đi ngoài phân đen, màu đỏ tươi hoặc nâu đỏ. Một số dấu hiệu của hội chứng nhiễm trùng là sốt, đau đầu, mệt mỏi, sưng tấy…

Khi gặp phải tình huống này, cần đưa người bệnh tới trung tâm y tế ngay lập tức để kiểm tra. Cần cho bệnh nhân nằm nghỉ tuyệt đối, nằm đầu thấp, ủ ấm đồng thời theo dõi chỉ số huyết áp, mạch đập. Lưu ý rằng, việc xử trí xuất huyết tiêu hóa cần được thực hiện bởi bác sĩ, nhân yên y tế có chuyên môn.

Đề phòng hôn mê gan

Dấu hiệu của hôn mê gan bao gồm rối loạn trí nhớ, mất phương hướng về không gian và thời gian, thay đổi tính tình (vui buồn, thờ ơ…), run tay do rối loạn trương cơ lực… Khi phát hiện ra các dấu hiệu này, người nhà nên đưa người bệnh vào viện ngay để thăm khám, chẩn đoán và có biện pháp xử trí sao cho phù hợp.

☛ Tham khảo thêm tại: Biến chứng nguy hiểm của xơ gan

Nâng cao nhận thức sức khỏe cho bệnh nhân

Xơ gan sẽ tiến triển nặng lên nhanh chóng gây suy giảm chức năng gan hoàn toàn nếu bệnh nhân không ý thức về tầm quan trọng của chế độ ăn uống, sinh hoạt của mình. Để bảo vệ gan, người nhà bệnh nhân cần nâng cao nhận thức cho người bệnh về ăn uống, sinh hoạt:

• Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích
• Tránh ăn thực phẩm giàu béo, tăng lượng đạm và vitamin, chất xơ trong khẩu phần ăn.
• Duy trì cân nặng hợp lý
• Tránh  lao động nặng, nghỉ ngơi hoàn toàn khi có triệu chứng phù.
• Thường xuyên theo dõi tại cơ sở y tế.