Người nhà của bệnh nhân xơ gan cần có kế hoạch và trang bị kiến thức để chăm sóc người bệnh xơ gan một cách tốt nhất.
1. Nhận định chăm sóc
- Nhận định xem bệnh nhân ở giai đoạn nào của xơ gan để có kế hoạch chăm sóc thích hợp. Dựa vào khai thác các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.
2. Lập kế hoạch chăm sóc
- Đảm bảo dinh dưỡng cho bệnh nhân, tăng cường chức năng gan
- Làm giảm phù và cổ trướng
- Theo dõi và phát hiện biến chứng chảy máu tiêu hoá
- Theo dõi đề phòng hôn mê gan
- Giáo dục sức khoẻ.
3. Thực hiện kế hoạch chăm sóc
Đảm bảo dinh dưỡng và tăng cường chức năng gan:
Chế độ ăn uống:
- Giàu calo từ 2500-3000 kcalo/ngày
- Đảm bảo đạm, đường, vitamin, hạn chế mỡ, không được uống rượu. Hạn chế đạm khi xơ gan mất bù vì có nguy cơ hôn mê gan. Ngừng cung cấp đạm khi có những dấu hiệu rối loạn chức năng não
- Cho ăn làm nhiều bữa trong ngày, động viên bệnh nhân ăn hết khẩu phần
- Vệ sinh mũi, miệng sạch sẽ, đặc biệt là khi có chảy máu cam, chảy máu chân răng để đề phòng nhiễm khuẩn và tạo cảm giác ngon miệng.
Thực hiện thuốc theo y lệnh chính xác, kịp thời:
- Tiêm hoặc uống vitamin B1, B6, B12, K
- Truyền dịch, truyền đạm theo y lệnh
- Phát hiện những biểu hiện chán ăn, chậm tiêu để có biện pháp nuôi dưỡng kịp thời. Theo dõi cân nặng bệnh nhân hằng tuần.
Giảm phù và cổ trướng
- Để bệnh nhân nghỉ ngơi tuyệt đối khi có phù và cổ trướng
- Ăn hạn chế muối hoặc ăn nhạt hoàn toàn khi có phù và cổ trướng nhiều
- Thực hiện y lệnh thuốc lợi tiểu (phối hợp furosemid và aldakton)
- Chuẩn bị đầy đủ cho bệnh nhân, dụng cụ, thuốc, phụ giúp thầy thuốc chọc tháo bớt dịch cổ trướng (thực hiện xét nghiệm dịch cổ trướng nếu thầy thuốc yêu cầu)
- Theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn trước, trong và sau chọc dịch cổ trướng.
4. Theo dõi phát hiện và xử trí biến chứng chảy máu tiêu hoá
Nếu có xuất huyết tiêu hoá xảy ra:
- Cho bệnh nhân nằm nghỉ tuyệt đối, đầu thấp
- Tạm ngừng cho bệnh nhân ăn bằng đường miệng
- Ủ ấm cho bệnh nhân, theo dõi sát mạch, huyết áp
- Phụ giúp thầy thuốc đặt Catether và theo dõi áp lực tĩnh mạch trung tâm
- Truyền dịch, truyền máu khẩn trương theo y lệnh
- Đặt ống thông hút hết máu còn ứ đọng trong dạ dày
- Rửa dạ dày bằng nước lạnh
- Thụt tháo phân để loại trừ nhanh chóng máu đã xuống ruột ra ngoài.
5.Theo dõi đề phòng hôn mê gan
- Theo dõi sự thay đổi tính tình: bệnh nhân có thể đang vui rồi lại buồn, thờ ơ với xung quanh
- Có những biểu hiện rối loạn về trí nhớ, mất phương hướng về thời gian và không gian, mất khả năng tập trung tư tưởng
- Bàn tay run do rối loạn trương lực cơ. Nếu đặt cẳng tay thẳng góc với cánh tay và mặt giường sẽ thấy bàn tay run không đều
- Khi phát hiện ra các dấu hiệu này, người điều dưỡng phải báo cáo ngay với thầy thuốc để có biện pháp xử trí kịp thời.
6. Giáo dục sức khoẻ
- Tránh lao động nặng, nghỉ ngơi hoàn toàn khi bệnh tiến triển
- Tuyệt đối không được uống rượu
- Ăn hạn chế mỡ, tăng đường, đạm, vitamin. Hạn chế muối, ăn nhạt hoàn toàn khi có phù
- Theo dõi sức khoẻ tại tuyến y tế cơ sở.
Việc chăm sóc bệnh nhân được coi là có hiệu quả khi:
- Tuần hoàn bàng hệ giảm. Cổ trướng giảm. Vàng da không còn
- Không có chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu dưới da
- Bệnh nhân ăn ngon miệng, không sút cân
- Bệnh nhân không uống rượu, nếu nghiện thì bỏ được
- Không để xảy ra biến chứng
- Bệnh nhân yên tâm thoải mái khi nằm viện và có sự hiểu biết nhất định về bệnh, đề phòng bệnh tiến triển khi về nhà.
Xem thêm: Phác đồ điều trị xơ gan gồm những gì?
