Cà gai leo là cây thuốc quý có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Y học cổ truyền ghi nhận tác dụng của cà gai leo đặc biệt đối với sức khỏe của gan. Những hoạt chất có trong cà gai leo có tác dụng ổn định tế bào gan, tăng cường chức năng gan hiệu quả. Đây là cây thuốc duy nhất có nhiều công trình nghiên cứu bài bản và chuyên sâu chứng minh cà gai leo có chứa những chất quý cho gan, nổi bật là hỗ trợ điều trị viêm gan B. Cùng tìm hiểu về tác dụng chữa bệnh gan của cà gai leo nhé.
Vai trò của gan đối với cơ thể
Gan là bộ phận trong cơ thể có chức năng chuyển hóa, gan là kho dự trữ và cung cấp năng luiownjg cho cơ thể. Đây được coi là trung tâm chuyển hóa quyết định tới tình trạng sức khỏe. Các chất như Glucid, Protein, Lipid, Vitamin đều được tổng hợp và dự trữ ở gan.
Chức năng quan trọng khác của gan chính là chức năng khử độc. Khi các độc tố xâm nhập vào cơ thể như thuốc lá, rượu bia, các loại thuốc chữa bệnh, hóa chất độc hại sinh ra trong quá trình phân giải thức ăn trong ruột khi hấp thụ vào máu đều được các tế bào gan xử lý, chuyển thành dạng liên hợp hoặc biến đổi thành cấu trúc không độc hại và được đào thải ra ngoài cơ thể. Gan được ví như “nhà máy xử lý độc tố của cơ thể”. Khi chức năng gan suy giảm khả năng giải độc bị giảm sút, nồng độ các chất độc trong cơ thể tăng lên rõ rệt và là nguyên nhân dẫn tới các bệnh lý nguy hiểm như ung thư, tiểu đường, giảm trí nhớ, hôn mê, sạm da…
Gan có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể nhưng ít được mọi người quan tâm và bảo vệ. Bên cạnh đó, nhiều người có thói quen sử dụng rượu bia và thuốc lá, là nguyên nhân gây tàn phá gan. Khi tế bào gan không được bảo vệ có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan nguy hiểm tới sức khỏe.
Với vai trò quan trọng nên cần bảo vệ gan mỗi ngày bằng cách hạn chế các độc tố đưa vào cơ thể đặc biệt là các chất gây hại cho gan như rượu bia, thuốc lá, hóa chất bảo quản…đồng thời tăng cường chức năng gan, giải độc và bảo vệ gan hiệu quả.
Có nhiều nghiên cứu về các loại cây thuốc có tác dụng bảo vệ gan như núc nác, diệp hạ châu, sài hồ bắc nhưng có tác dụng bảo vệ gan mạnh nhất phải nhắc tới cây cà gai leo. Đây là cây thuốc nam được nghiên cứu bài bản và chuyên sâu, được các nhà khoa học tại Việt Nam và thế giới đánh giá rất cao. Cà gai leo được đánh giá là cây thuốc giải độc gan tốt nhất hiện nay.
Tìm hiểu về cây cà gai leo
Tên gọi
Cà gai leo có tên khoa học là Solanum hainanense Hance Solanaceae. Tên gọi khác như cà gai dây, cà vạnh, cà lù, gai cườm…
Đặc điểm
Cây mọc hoang ở khắp mọi nơi nước ta từ miền Bắc, miền Trung cho tới một số tỉnh miền Nam. Ngoài ra, cà gai leo còn phân bố ở một số nước khác như Lào, Campuchia, Trung Quốc…
Cây thuộc họ cà, thân leo, mọc xòa dưới mặt đất hoặc leo lên thân cây khác. Thân nhẵn, hóa gỗ khi già, dọc thân có phủ lông hình sao, có gai cong màu vàng. Lá mọc so le hình thuôn hay bầu dục, mặt trên xanh sẫm, mặt dưới nhạt, phủ lông tơ màu trắng, hai mặt và cuống lá có gai. Hoa màu trắng hoặc hơi tím, mọc thành xim từ 2 – 5 bông. Quả hình cầu, nhẵn bóng, khi chín có màu đỏ tươi. Hạt có màu vàng, hình thận.
Bộ phận dùng
Các bộ phận của cà gai leo đều dùng làm thuốc (rễ, thân, lá, quả). Cây thu hái quanh năm, sau đó rửa sạch, thái nhỏ và phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học
Trong rễ có chứa các chất như tinh bột, ancaloit, glycoancaloit… có khả năng bảo vệ tế bào gan rất tốt, kìm hãm và làm âm tính vi rút viêm gan, ngăn chặn quá trình xơ gan, dùng điều trị các bệnh liên quan đến gan. Cây còn có tác dụng chữa phong thấp, sâu răng, đau nhức các đầu gân xương, cảm cúm, ho, ho gà, dị ứng, trị rắn độc cắn…
Tác dụng chữa bệnh về gan của cà gai leo
Các nghiên cứu khoa học phát hiện ra trong cà gai leo có chứa các hoạt chất có tác dụng ức chế sự sao chép và làm âm tính virus viêm gan B, chống viêm gan. Những hoạt chất quý có tác dụng ức chế sự phát triển của xơ gan, chống oxy hóa.
Các công trình nghiên cứu về cà gai leo phải kể tới:
Đề tài: “Nghiên cứu thuốc từ Cà gai leo làm thuốc chống viêm và ức chế sự phát triển của xơ gan”
Đề tài cấp nhà nước do TS. Nguyễn Thị Minh khai làm chủ nhiệm đã chứng minh được tác dụng của cà gai leo bảo vệ gan, ức chế sự phát triển của xơ gan dạng chiết toàn phần và bộ phận hoạt chất chính glycoalcaloid. Đề tài chứng minh được tác dụng của cà gai leo chống viêm và tác dụng antioxydant rất tốt của cà gai leo (dạng toàn phần và dạng chiết glycoaloid). Đã xác định độc tính cấp và độc tính bán trường diễn của cà gai leo.
Đề tài đã thử tác dụng trên lâm sàng ở 60 người bệnh mắc viêm gan B mãn thể hoạt đông. Kết quả cho thấy nhóm điều trị dùng cà gai leo đạt mức tốt và tốt 66.7%, trong khi đó ở nhóm chứng (Flacebo) chỉ ở mức trung bình và kém 93.3%, thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn.
Từ kết quả nghiên cứu cho thấy, cà gai leo là cây thuốc chữa viêm gan đặc biệt viêm gan B mãn thể hoạt động. Kết quả này có đóng góp to lớn vì hiện nay bệnh viêm gan B mãn thể hoạt động là nỗi lo lắng của nhiều ngành y tế.
Đề tài: Nghiên cứu điều trị hỗ trợ bệnh nhân viêm gan virus B mãn tính thể hoạt động bằng thuốc từ Cà gai leo (lâm sàng giai đoạn 3)
Đề tài thực hiện thử nghiệm lâm sàng trên 90 người bệnh mắc viêm gan B mãn tính thể hoạt động. Sử dụng liều 0,25g, uống 6 viên/ngày, trong 2 tháng so sánh với 90 bệnh nhân nhóm chứng, tại 3 bệnh viện 103, 354 và 108, rút ra các kết luận sau:
- Thuốc có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng (mệt mỏi, đau tức hạ sườn phải, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng,…) (Sau điều trị những biến đổi về các Marker của virus viêm gan B là rõ rệt tại 3 bệnh viện 103, 354, 108 (theo thứ tự) là: Mất HBsAg 5,6% (0%, 16,7%, 0%); chuyển đảo huyết thanh 37,8% (23,3%, 26,7%, 63,3%); HBV-DNA
- Tại Viện 103, 7 bệnh nhân được điều trị kéo dài 6 tháng kết quả có 1 bệnh nhân mất HBsAg và xuất hiện Anti HBs.
- Thuốc không gây một tác dụng ngoài ý muốn nào trên lâm sàng và xét nghiệm.
Đề tài: “Nghiên cứu lâm sàng tổn thương gan do tiếp xúc nghề nghiệp với TNT và tác dụng bảo vệ gan của Cà gai leo trên thực nghiệm”
Đề tài là luận án Tiến sĩ Dược học 1997 cho kết luận: Dịch chiết cây cà gai leo có tác dụng bảo vệ gan chuột dưới ảnh hưởng độc của TNT với các khả năng hạn chế tăng trọng lượng gan do nhiễm độc, ngăn thoái hóa mỡ và hiện tượng chảy máu vi thể trong nhu mô gan, giảm sự hủy hoại tế bào và tan rã nhu mô gan từ đó bảo tồn được cấu trúc nam hoa của tiểu thùy gan.
Đề tài: “Nghiên cứu cây Cà gai leo làm thuốc chống viêm gan và ức chế xơ gan”
Luận án Tiến sĩ dược học năm 2002 cho kết quả như sau:
- Dạng chiết toàn phần và glycoalcaloid cà gai leo làm giảm trọng lượng u trên mô hình u hạt thực nghiệm theo thứ tự 42,2% và 35,2%.
- Cả hai chế phẩm trên đều có tác dụng trên men colagenase. Dạng chiết toàn phần làm giảm hàm lượng colagen gan trên mô hình gây xơ gan là 27,0% còn dạng glycoalcaloid là 27,6%.
- Hoạt chất chống oxy hoá (HTCO) in vivo là 47,5% .
Kết quả cho thấy glycoalcaloid là hoạt chất chính có tác dụng ức chế sự phát triển xơ gan, chống viêm, bảo vệ gan trong cao toàn phần của cà gai leo.
Từ những kết quả nghiên cứu trên chứng minh cho việc sử dụng cà gai leo để giải độc gan, chống viêm mạnh,. Cà gai leo là một trong số ít cây thuốc nam có tá dụng tốt với bệnh viêm gan B.
Cách dùng cà gai leo chữa bệnh gan
Theo kinh nghiệm dân gian dùng cà gai leo để chữa bệnh lý về gan khá hiệu quả. Khi bị vàng da, vàng mắt, mụn nhọt, mẩn ngứa người dân thường lấy cây cà gai leo về hãm nước uống.
Bài thuốc lương y Hà Văn Tiêu chữa viêm gan B
Dưới đây là cách dùng được trính dẫn từ bài thuốc dân gian mà lương y Hà Văn Tiêu – chủ tịch hội đông y TP. Hà Nội đã hướng dẫn ở Video về cây cà gai leo.
Cách 1: Cà gai leo 40g hãm nước sôi hoặc sắc uống hàng ngày.
Cách 2: Kết hợp với mật nhân và xạ đen
- Cà gai leo: 30g
- Cây mật nhân: 10 g
- Cây xạ đen 30g
Rửa sạch các vị thuốc trên sau đó hãm với 1,5 lít nước trong thời gian 20 phút. Sau đó, chắt lấy nước uống hàng ngày, nếu uống nóng sẽ thơm ngon hơn. Cách sử dụng trên được nhiều người bệnh viêm gan B áp dụng và có hiệu quả tốt.
☛ Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn sử dụng cà gai leo chữa viêm gan virus
Bài thuốc dân gian chữa viêm gan, xơ gan
- Cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g
- Cây dừa cạn 10g
- Cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g
Tất cả sao vàng, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Giải rượu
Theo kinh nghiệm dân gian cà gai leo có tác dụng chữa ngộ độc rượu rất hiệu quả. Chỉ cần dùng cà gai leo khô 100g sắc với 400ml nước cho tới khi còn 150ml và uống trong ngày, khi còn ấm.
Nếu không có thời gian sắc nước có thể hãm nước cà gai leo bằng cách dùng cà gai leo khô 50g hãm với nước sôi cho người say rượu uống thay nước.
Hỗ trợ điều trị viêm gan B, xơ gan…
Rễ hoặc thân, lá cà gai leo sắc với 1 lít nước cho tới khi còn 300ml và chia uống 3 lần/ngày có tác dụng hạ men gan và giải độc gan hiệu quả
Ngoài ra, cà gai leo sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh lý khác như:
Bài thuốc chữa ho gà, suyễn
- Cà gai leo 10g
- Thiên môn 10g
- Mạch môn 10g
Sắc ngày 1 thang chia uống 3 lần trong ngày.
Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn: Liều dùng 16 – 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc uống hàng ngày.
Chữa phong tê thấp, nhức mỏi, đau lưng
- Cà gai leo 10g
- Thổ phục linh 10g
- Dây gấm 10g
- Kê huyết đằng 10g
- Lá lốt 10g
Các vị trên trong cùng 1 thang sắc uống trong ngày, dùng liên tục trong 1 tháng thấy cải thiện.
Chữa ho do viêm họng
- Cà gai leo ( rễ, thân, lá) 15g
- Lá chanh 30g
Sắc uống làm 2 lần trong ngày, uống khi còn ấm và dùng trong từ 5 – 7 ngày.
Chữa rắn cắn
Cà gai leo tươi 30 – 50g tươi rửa sạch sau đó giã nhỏ và hòa với 200ml nước. Cho người bị rắn cắn uống ngay và dùng 2 lần trong ngày.
Ngày thứ hai dùng rễ cà gai leo khô 30g sau đó đem sao vàng và dùng sắc nước 2 lần/ngày. Dùng từ 3 – 5 ngày sẽ khỏi hẳn.
Chữa sưng chân răng
Hạt cà gai leo 4g tán nhỏ sau đó cho vào chén đồng cùng 1 ít sáp ong sau đó đốt lên và xông khói vào chân răng. Ngày dùng 1 lần sau vài ngày sẽ khỏi.
Lưu ý khi sử dụng cà gai leo:
- Phụ nữ đang mang thai không nên sử dụng cà gai leo
- Phụ nữ đang cho con bú qua thực tế kiểm nghiệm không có tác dụng phụ đối với phụ nữ đang cho con bú
- Không nên cho trẻ dưới 6 tuổi uống vì cơ thể còn yếu, hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, gan vẫn chưa hoàn thiện các chức năng của nó
- Sử dụng nguồn dược liệu nguồn cà gai leo cần lựa chọn cà gai leo sạch, kiểm soát chặt chẽ về chất lượng, xuất xứ
- Cần tránh nhầm lẫn với các loại cà khác như cà tàu, cà độc dược, cà dại
☛ Tìm hiểu thêm: Cà gai leo mua ở đâu tốt nhất