Men gan cao là một tình trạng phổ biến trong xã hội hiện đại, do ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân như chế độ ăn uống, môi trường, stress, viêm gan virus… Men gan cao không chỉ xuất hiện nhiều triệu chứng khó chịu mà còn dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan… Để giảm men gan cao, bạn cần phải thực hiện một số cách điều trị và chăm sóc gan hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những cách giảm men gan cao nhanh chóng và an toàn.
Mục lục
Nhận biết men gan cao
Men gan là là một tình trạng bệnh lý phổ biến hiện nay do nhiều nguyên nhân gây ra. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và ngày càng có xu hướng trẻ hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người mắc. Men gan tăng cao là dấu hiệu cho biết tế bào gan của bạn đang bị tổn thương dẫn tới các emzym ALT, AST có trong các tế bào gan sẽ rò rỉ, giải phóng trong máu gây ra tình trạng men gan tăng cao trong máu.
Bình thường các chỉ số men gan trong máu là: ALT: 20 – 40 UI/L, AST: 20 – 40 UI/L, khi xét nghiệm máu thấy các chỉ số này tăng cao hơn mức bình thường, bạn sẽ được xác định là men gan cao. Nồng độ men gan trong máu tỉ lệ thuận với tình trạng tổn thương tế bào gan của bạn, điều đó thật nguy hiểm khi phát hiện men gan tăng càng cao cho thấy các tế bào gan của bạn bị phá hủy càng nhiều.
Bạn có thể sẽ không nhận thấy các triệu chứng gì hoặc các triệu chứng chưa rõ ràng nếu chỉ số men gan tăng nhẹ 1-2 lần so với giới hạn bình thường. Nhưng các triệu chứng điển hình sẽ xuất hiện khi men tăng cao hơn 5 lần bình thường. Cụ thể:
Vàng da
Vàng củng mạc mắt là dấu hiệu quan trọng nhất để phân biệt vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý( do người Việt là người da vàng). Khi gan bị tổn thương không thể chuyển hóa được sắc tố mật ( bilirubin) có màu vàng, giải phóng vào máu gây nên vàng da, củng mạc mắt, niêm mạc.
Bên cạnh đó bạn có thể chú ý các vùng da như: bụng, lòng bàn tay, mặt trong cánh tay, mặt trong đùi,… Đây là các vùng da bạn có thể dễ dàng quan sát nếu cơ thể bị vàng da.
Phân màu nhạt và nước tiểu có màu đậm hơn
Dấu hiệu nhận biết men gan tăng cao không thể bỏ qua là nước tiểu có màu đậm hơn bình thường ( do bilirubin kết hợp tăng cao trong máu và được bài xuất qua nước tiểu), đồng thời phân bạc màu không có màu vàng như thông thường ( do tế bào gan bị tổn thương không bài xuất đủ mật để đổ xuống ruột).
Đau dưới sườn bên phải
Men gan cao là do tế bào gan bị tổn thương điều này có thể khiến cho bạn cảm thấy những cơn đau nhức âm ỷ ở vùng mạn sườn bên phải, đôi khi người bệnh còn nhận thấy vùng mạn sườn phải hơi gồ lên do đợt cấp của viêm gan.
Ngứa da
Có thể xuất hiện triệu chứng mẩn ngứa tại lưng, ngực,.. do gan bị tổn thương không đào thải được độc tố dẫn tới tích tụ trong da. Mức độ ngứa phụ thuộc vào chỉ số men gan tăng, trường hợp nặng có thể nổi mẩn và ngứa toàn thân.
Phù nề
Men gan tăng có thể xuất hiện phù bất thường ở chi dưới do chất độc tích tụ lâu ngày trong cơ thể.
Triệu chứng khác
Ngoài những triệu chứng điển hình trên, thì còn biểu hiện một số các triệu chứng khác như: buồn nôn ,đau bụng, đi ngoài, mệt mỏi, chán ăn, tâm sinh lý thay đổi,….
Nguyên nhân gây men gan cao
Men gan cao có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, việc xác định đúng nguyên nhân gây tăng men gan sẽ giúp điều trị men gan cao đạt hiệu quả tốt hơn.
Virus gây viêm gan
Viêm gan do virus gây nên làm men cao tăng đột biến bằng cách xâm nhập, phá hủy tế bào gan. Hiện nay được biết đến có 5 loại virus gây viêm gan là A,B,C,D,E. Trong đó viêm gan B chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, có thể gây nên các đợt viêm gan cấp tính và viêm gan mạn tính, tăng nguy cơ gây ung thư gan và xơ gan.
Lạm dụng rượu bia
Đây cũng là nguyên nhân gây men gan cao khi sử dụng trong thời gian dài. Việc lạm dụng rượu bia gây tổn thương và suy giảm chức năng gan.
Thói quen sử dụng rượu bia cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến hàng đâu gây xơ gan ở Việt Nam.
Tác dụng phụ của thuốc
Ở Việt Nam việc mua và dùng tùy ý các thuốc như kháng sinh, giảm đau, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc,… không có sự hướng dẫn đúng của bác sĩ có thể làm cho gan sẽ làm việc quá tải gây men gan cao.
Chế độ ăn uống
Gan có chức năng hấp thu một phần độc tố, giải độc cơ thể. Khi ăn các thực phẩm nấm mốc, tồn dư thuốc sâu, chất bảo quản, đồ ăn nhiều dầu mỡ không hợp vệ sinh thì sẽ tăng khối lượng công việc, gây độc cho gan, hủy hoại các tế bào gan làm cho men gan cao. Nguy hiểm hơn là gan nhiễm mỡ, viêm gan, ung thư gan.
Do bệnh lý
Các bệnh lý khác của cơ thể cũng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình hoạt động của gan dẫn đến men gan tăng cao như: sốt rét, đái tháo đường, nhiễm trùng đường mật, sỏi đường mật, khối u đường mật,…
Xem chi tiết: Nguyên nhân nào gây tăng men gan và cách phòng ngừa
Các xét nghiệm chẩn đoán men gan cao
Y học hiện đại ngoài phát hiện các triệu chứng thì các xét nghiệm cận lâm sàng rất có giá trị trong việc chẩn đoán xác định và tìm ra nguyên nhân gây men gan cao từ đó các bác sĩ chuyên khoa sẽ có phác đồ điều trị hiệu quả nhất.
Xét nghiệm chức năng (vai trò) gan
Để đánh giá chức năng gan, tùy từng trường hợp bệnh mà các bác sĩ sẽ chỉ định loại xét nghiệm phù hợp. Có thể sẽ làm lại nhiều lần để đánh giá quá trình tiến triển hay hiệu quả của phương pháp đang điều trị để có thể thay đổi phác đồ điều trị kịp thời. Xét nghiệm vai trò gan thường gồm các nhóm:
- Đánh giá trình trạng hủy hoại tế bào gan
- Đánh giá tình trạng khử độc gan
- Đánh giá vai trò tổng hợp gan
- Một số xét nghiệm phụ trợ khác
Bên cạnh đó để tìm chính xác nguyên nhân gây men gan cao, bác sĩ có thể chỉ định một số cận lâm sàng khác như: siêu âm gan, chụp cắt lớp vi tình gan, test viruss viêm gan,…
Xét nghiệm men gan
Đây là xét nghiệm máu cơ bản để phát hiện tình trạng tổn thương gan. Xét nghiệm để định lượng xem chỉ số men gan của bạn hiện đang ở mức độ nào từ đó bác sĩ điều trị sẽ có phác đồ điều trị cụ thể.
Bình thường ALT: 20 – 40 UI/L, AST: 20 – 40 UI/L.
Men gan cao nguy hiểm không?
Khi men gan tăng cao bạn không được phát hiện hoặc phát hiện nhưng điều trị sai phương pháp thì sẽ dẫn tới tình trạng men gan cao kéo dài, dẫn tới hậu quả:
- Các triệu chứng mà men gan cao mang lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, cuộc sống hàng ngày của bạn.
- Men gan cao còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm: viêm gan, bệnh gan do rượu, nhồi máu cơ tim,…
- Men gan cao không được điều trị làm cho các tế bào gan bị hủy hoại dẫn đến xơ gan, thậm chí là ung thư gan.
Xem chi tiết: Men gao cao bao nhiêu là nguy hiểm?
Cách điều trị men gan cao an toàn, hiệu quả
Khi men gan tăng cao nếu được phát hiện và điều trị kịp thời đúng cách thì sẽ không gây hại cho sức khỏe.
Cách điều trị men gan cao hiệu quả thì quan trọng nhất chính là điều trị tận gốc nguyên nhân gây bệnh kèm theo đó là điều trị các triệu chứng mà bệnh gây nên.
Điều trị men gan cao do viêm gan virus
Trường hợp này bạn cần điều trị theo phác đồ:
- Thuốc kháng virus:
- Do virus viêm gan B: nên dùng thuốc ức chế như lamivudin, entercavir, tenofovir.
- Do virus viêm gan C: có thể xem xét điều trị bằng peginterfron.
- Giải độc gan, bảo vệ gan: bibiso
Việc dùng thuốc hoàn toàn theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý dùng tránh tình trạng bệnh nặng thêm.
Điều trị men gan tăng do sử dụng rượu, bia, hút thuốc lá
Việc dừng ngay rượu, bia, thuốc lá là việc đầu tiên và hiệu quả nhất đồng thời bạn dùng thêm các thuốc bổ để tăng cường chức năng gan, cải thiện quá trình thải độc gan hiệu quả.
Tuy nhiên, bạn vẫn cần thăm khám, xét nghiệm để được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân do đâu. Từ đó bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị hợp lý, hỗ trợ phục hồi và bảo vệ lá gan.
Điều trị men gan tăng do dùng thuốc
Sau khi dùng thuốc hay thực phẩm chức năng nào đó mà bạn thấy có có triệu chứng của men gan cao. Bạn nên ngừng sử dụng ngay lập tức đến khám tại cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị.
Chế độ ăn uống hợp lý là không thể thiếu khi men gan bạn cao
Hầu hết các bệnh đều do ăn uống mà ra kể cả men gan cao vì thế chế độ ăn uống phù hợp là bài thuốc tự nhiên, an toàn, hiệu quả đối với bạn.
Những thực phẩm sau được khuyên dùng để hạ men gan và bảo vệ gan:
Nước
Uống nước đúng cách rất giúp ích cho việc thải độc, hạ men gan.
Theo khuyến cáo, người men gan cao nên uống 2l nước một ngày và đúng cách như sau:
-
- Chia thành nhiều lần, mỗi lần không nên uống quá nhiều.
- Uống từ từ, tốt hơn nên uống nước ấm
- Buổi tối trước khi ngủ không nên uống nhiều nước
Trái cây
Trái cây là nguồn vitamin dồi dào, rất có lợi cho cơ thể đặc biệt là người men gan cao. Việc thường xuyên ăn trái cây hoặc uống nước trái cây giúp thanh lọc gan, tăng sức đề kháng cho cơ thể.
Trà xanh
Trà xanh giàu EGCG – chất chống oxy hóa thực vật – giúp cải thiện chức năng, giảm lượng chất béo trong gan. Không chỉ tốt cho gan mà còn tốt cho tim mạch, làn da, huyết áp,…
Vitamin từ thực phẩm
Thực phẩm chứa nhiều vitamin có tác dụng kích thích gan tiết mật nhiều hơn, tăng cường miễn dịch, giảm nhiễm trùng, ngăn ngừa tình trạng viêm gan do virus gây ra,…
| Vitamin | Tên thực phẩm | |
| A | cà rốt, bí đỏ, gấc, trứng gà, tỏi tây, cá hổi, rau chân vịt, gan động vật, củ dền,… | |
| B | B1 | lạc, đậu xanh, giá đỗ,…. |
| B2 | trứng, sữa, hạt kê, đậu nành,… | |
| B6 | ớt chuông, cà chua, nội tạng động vật, thịt nạc,… | |
Chất xơ
Chất xơ giúp ổn định hoạt động đào thải chất độc, giảm lượng chất chất béo tích tụ trong gan, ổn định đường huyết,…ngoài công dụng tốt cho gan chất xơ còn giúp ích cho hoạt động của đường ruột.
Các loại thực phẩm chứa chất xơ tốt cho gan góp phần phong phú thực đơn hàng ngày của bạn: bắp cải, khổ qua, nấm, rau diếp, rau chân vịt,…
Chữa men gan cao cần kiêng gì?
Để điều trị men gan cao đạt hiểu quả tốt, bạn cần chú ý kiêng các loại đồ ăn và đồ uống sau:
Đồ uống có cồn, có ga:
Như bia, rượu, đồ uống đóng chai có ga sẽ làm gan tích trữ chất béo gây nên các vấn đề như gan nhiễm mỡ, xơ gan, các bệnh gan do rượu bia mang lại,….
Đồ cay nóng:
Như tiêu, ớt,… làm tăng áp lực khối công việc cho gan, khả năng giải độc của gan giảm ngoài ra còn ảnh hưởng trực tiếp tới dạ dày lam tăng men gan, các bệnh về tiêu hóa, nóng trong, mụn nhọt,…
Đồ ăn nhiều dầu mỡ:
Khi sử dụng đồ ăn nhiều dầu mỡ, chất béo như đồ chiên rán, thức ăn nhanh,… làm gan không thể chuyển hóa hoàn toàn lượng chất béo khi hấp thu vào cơ thể. Lượng chất béo tồn dư đó sẽ tích tụ tại gan và mỡ dưới cơ càng nhiều dấn tới hệ lụy gan nhiễm mỡ, béo phì, tim mạch,…
Đồ ăn nhiều đường:
Như nước ngọt, bánh kem,.. tăng lượng chất béo tích trữ tại gan.
Có lối sống lành mạnh
Nên có chế sinh hoạt nghỉ ngơi hợp lý, không nên thức khuya, tâm lý thoải mái, tập thể dục thường xuyên phù hợp với bản thân vừa có tác dụng trong hạ men gan vừa giúp cho cơ thể bạn khỏe mạnh hơn.
Việc điều trị men gan cao là sự kết hợp của việc điều trị theo nguyên nhân của bệnh, điều trị triệu chứng bệnh mang lại và có thói quen ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh. Việc điều trị men gan cao sớm, đúng cách sẽ rất có ích trong việc phục hồi, cải thiện tình trạng sức khỏe của bạn!
Tài liệu tham khảo:
- https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/17679-elevated-liver-enzymes
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/325838
DS Thúy Mai
DS Bùi Minh Thu
DS Bảo Anh
DS Trần Ánh Linh
