Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và để lại những hậu quả và biến chứng nặng nề vì vậy việc làm các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan B là vô cùng cần thiết nhằm phát hiện bệnh và giúp kiểm soát bệnh. Vậy cần làm các xét nghiệm gì? Mời các bạn tìm hiểu ở bài viết dưới đây.
Mục lục
- Viêm gan B là gì? Có triệu chứng như thế nào?
- Khi nào cần xét nghiệm viêm gan B?
- Phương pháp chẩn đoán viêm gan B phổ biến
- Xét nghiệm máu chẩn đoán viêm gan B
- Lưu ý khi xét nghiệm viêm gan B
- Quy trình lấy máu xét nghiệm viêm gan B
- Xét nghiệm viêm gan B bao nhiêu tiền?
- Phải làm gì khi được chẩn đoán mắc viêm gan B?
Viêm gan B là gì? Có triệu chứng như thế nào?
Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm phổ biến hiện nay, nguyên nhân do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Bệnh gây ảnh hưởng tới hoạt động của gan, có thể dẫn tới nhiễm trùng gan và đe dọa tính mạng của người bệnh. Bệnh lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục và truyền từ mẹ sang con. Viêm gan B có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng này và là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới suy gan, xơ gan, ung thư gan.
Viêm gan B được chia làm 2 loại:
- Viêm gan B cấp tính: Phần lớn người bị nhiễm siêu vi viêm gan B sẽ tự loại được siêu vi trong vòng 6 tháng và trở nên miễn nhiễm với siêu vi này. Khi đã loại được siêu vi, họ sẽ không mắc viêm gan B trở lại và không lây nhiễm cho người khác.
- Viêm gan B mạn tính: Thời gian nhiễm bệnh kéo dài trên 6 tháng tức là người bệnh đã bị viêm gan mạn tính, gây tổn thương gan, suy gan và đôi khi dẫn tới ung thư gan.
Phần lớn người bệnh viêm gan B có triệu chứng không rõ ràng nên rất khó để nhận biết bệnh. Do đó, nhiều người mắc bệnh mà không hề hay biết. Ngay khi không có triệu chứng gì nhưng virus viêm gan B vẫn gây tổn hại tới gan sau một thời gian phát triển âm ỉ. Người bệnh cần chú ý khi có một số triệu chứng sau:
- Cơ thể mệt mỏi, ăn uống không ngon miệng.
- Đi tiểu ít, nước tiểu sẫm màu.
- Vàng da, vàng mắt.
- Buồn nôn, nôn.
- Phân bạc màu.
- Đau ở vùng gan, vị trí phần bụng trên bên phải.
- Tính tình cáu kỉnh, bực bội, trầm cảm.
- Đau nhức xương khớp.
- Thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa.
- Có hiện tượng xuất huyết dưới da.
Viêm gan B nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể phát triển thành suy gan, xơ gan , ung thư gan gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Người bệnh viêm gan B thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn.
Thông tin xem thêm: Triệu chứng viêm gan B điển hình bạn nên biết
Khi nào cần xét nghiệm viêm gan B?
Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm gặp phổ biến hiện nay. Bệnh là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới ung thư gan, có tới 25% người bệnh mắc viêm gan B mạn diễn tiến biến chứng xơ gan, ung thư gan nếu không được điều trị. Mọi đối tượng để có thể nhiễm virus viêm gan B. Nếu phát hiện bệnh sớm có thể điều trị, tránh bệnh tiến triển sang viêm gan B mạn hoặc biến chứng ung thư gan.
Xét nghiệm viêm gan B được yêu cầu khi:
- Có dấu hiệu, triệu chứng liên quan tới viêm gan B cấp tính
- Đã tiếp xúc với người bệnh viêm gan B
- Người sinh sống hoặc đi du lịch ở nơi có nguy cơ viêm gan B cao
- Tần soát những người có nguy cơ cao mắc bệnh như bác sĩ, nha sĩ, y tá
- Người bệnh thận hoặc đã lọc máu thận
- Người có quan hệ tình dục không an toàn
- Người bị nhiễm HIV hoặc HCV
- Những người hiếm máu, huyết tương, mô, nội tạng hoặc tinh dịch
- Người đã tiêm vắc xin, xét nghiệm để xác định đã có kháng thể chưa và vắc xin đã có tác dụng hay chưa
- Những người mắc viêm gan B thường là 6 tháng/lần. Trong một số trường hợp, xét nghiệm cũng được chỉ định để xác định liệu trình điều trị có hiệu quả hay không.
Phương pháp chẩn đoán viêm gan B phổ biến
Để chẩn đoán viêm gan B, bác sĩ thăm khám và hỏi các triệu chứng người bệnh gặp phải. Sau đó, yêu cầu người bệnh thực hiện các biện pháp chẩn đoán:
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu có thể phát hiện dấu hiệu của virus viêm gan B trong cơ thể, cho biết mức độ gây tổn thương của virus là cấp tính hay mạn tính. Xét nghiệm máu tương đối đơn giản, mục đích xác định xem người bệnh có miễn dịch với virus viêm gan không. Ngoài ra, cũng dùng để chẩn đoán các bệnh viêm gan khác như viêm gan A, C.
Thông thường xét nghiệm viêm gan B có 6 xét nghiệm cơ bản: Chỉ số HbsAg, Anti-HBc (HBc-Ab),Anti-HBs (HBs-Ab),HbeAg, Anti Hbe, Anti-HBc IgM.
Siêu âm gan
Siêu âm gan là một xét nghiệm đặc biệt để xác định mức độ tổn thương của gan.
Sinh thiết gan
Đây là xét nghiệm để đánh giá mức độ tổn thương của gan, tầm soát biến chứng nguy hiểm bao gồm cả ung thư. Bác sĩ lấy một mẫu gan nhỏ thông qua cây kim mỏng xuyên qua da và đi vào gan. Sau khi đã thu được mô bác sĩ sinh thiết trong phòng thí nghiệm.
Xét nghiệm chức năng gan
Đây là kiểm tra rất quan trọng đối với người bệnh viêm gan, đặc biệt là viêm gan B. Xét nghiệm cho biết về số lượng enzyme do gan tạo ra. Nồng độ gan thay đổi hoặc men gan cao là những dấu hiệu cho thấy gan đang bị tổn thương hoặc viêm. Kết quả của xét nghiệm này cho bác sĩ biết được phần nào hoạt động của gan có bình thường hay không.
Xét nghiệm máu chẩn đoán viêm gan B
Theo các bác sĩ chuyên khoa gan thì bệnh nhân khi mắc bệnh viêm gan B cần được tiến hành lấy máu để chẩn đoán bệnh viêm gan B. Việc lấy máu xét nghiệm ngoài kiểm tra xem virus có trong máu hay không, các xét nghiệm còn cho biết nồng độ virus là bao nhiêu, tình trạng tổn thương gan tới đâu, từ đó kết luận gan đang ở thể gì. Nhờ các xét nghiệm này bác sỹ dễ dàng đưa ra những chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp với từng người. Sau khi xét nghiệm định tính HBsAg thì cần làm đầy đủ theo thứ tự lần lượt: Định lượng HBsAg, Anti-HBs (HBsAb), HBeAg, Anti-HBe (HBeAb), Anti-HBc và Anti-HBc IgM. Cụ thể các xét nghiệm cần làm bao gồm:
Xét nghiệm HBsAg
Đây là phương pháp phổ biến mà hầu như người nào có khả năng mắc viêm gan B phải thực hiện xét nghiệm HbsAg trước. Sau khi có kết quả bác sĩ chỉ định làm các xét nghiệm tiếp theo.
Xét nghiệm HbsAg gồm có xét nghiệm định lượng và xét nghiệm định tính. Xét nghiệm định tính chẩn đoán người bệnh có mắc viêm gan B hay không. Xét nghiệm định lượng cho biết nồng độ kháng nguyên nhiều hay ít, dựa vào đó để đưa ra giá trị để theo dõi bệnh và cách điều trị phù hợp.
Xem chi tiết: HBsAg là gì và ý nghĩa?
Xét nghiệm Anti-HBs
Phương pháp này kiểm tra khả năng miễn dịch của cơ thể với virus gây ra viêm gan B. Với người đã từng tiêm vắc-xin phòng ngừa viêm gan B, thì anti-HBs chính là kháng thể được hình thành sau khi tiêm vắc-xin. Do đó, khi xét nghiệm Anti-HBs cho ra kết quả dương tính tức là cơ thể đã có kháng thể chống lại virus gây bệnh.
Xét nghiệm HBeAg
HBeAg là một đoạn kháng nguyên vỏ capsid của virus viêm gan B. Xét nghiệm kiểm tra nồng độ HbeAg, nếu cho kết quả HbeAg dương tính thì có nghĩa là virus gây bệnh đang ngày một gia tăng, có khả năng lây lan rộng và sự tàn phá của nó ngày càng lớn.
Nếu kết quả xét nghiệm HbeAg âm tính xảy ra hai khả năng:
- Virus ở thể không hoạt động và có thể tự khỏi
- Virus đột biến
Nếu rơi vào trường hợp thứ hai, người bệnh cần phải làm xét nghiệm khác như HBV genotyping và HBV DNA.
Xét nghiệm Anti-HBe
Anti-HBe là kháng thể kháng HBeAg, xét nghiệm Anti-Hbe để kiểm tra kháng nguyên miễn dịch với virus viêm gan B. Nếu người bệnh nghi ngờ mắc viêm gan B, xét nghiệm Anti-Hbe cho ra kết quả dương tính tức là cơ thể đã có một phần kháng nguyên miễn dịch với virus. Nếu kết quả xét nghiệm Anti-HBe âm tính nghĩa là bệnh nhân chưa có miễn dịch với virus viêm gan B.
Cặp xét nghiệm HBeAg và Anti-HBe nên làm đầy đủ để phân tích 4 khả năng như sau:
- Trường hợp HBeAg (+) và Anti-HBe (-): Virus đang hoạt động mạnh, nhân bản, viêm gan tiến triển và dễ lây lan
- Trường hợp HBeAg (-) và Anti-HBe (+): Virus ngừng nhân bản, cơ thể có miễn dịch một phần, khả năng lây lan giảm đáng kể nhưng cũng có thể là thể đột biến hoang dại.
- Trường hợp HBeAg (+) và Anti-HBe (+): KN và KT cân bằng hoặc do phức hợp miễn dịch, người bệnh cần được theo dõi thêm
- Trường hợp HBeAg (-) và Anti-HBe (-): Biến thể Pre-Core hoặc giai đoạn cửa sổ của quá trình chuyển đảo huyết thanh
Xét nghiệm Anti-HBc
Anti-HBc là kháng thể kháng lõi virus viêm gan B, những người nhiễm viêm gan B làm xét nghiệm này chủ yếu để xác định tình rtanjg bệnh hiện tại đang ở giai đoạn cấp hay mãn tính. Ngoài ra, xét nghiệm Anti-HBc còn có thể chẩn đoán người bệnh trước đó đã từng bị nhiễm virus gan B hay chưa từng bị mắc bệnh.
Xét nghiệm Anti-HBc IgM
Anti-HBc IgM là kháng thể kháng lõi virus viêm gan B typ IgM, những nguwofi có quan hệ với người bệnh và nghi ngờ mắc virus viêm gan B làm xét nghiệm Anti-HBc IgM để xác định tình trạng nhiễm virus. Anti-HBc IgM là kháng thể xuất hiện trong giai đoạn người bệnh mới nhiễm virus hoặc trong thời gian kịch phát của Viêm gan B mãn tính.
Xét nghiệm Anti-HBc và Anti-HBcIgM nhằm xác định bệnh nhân viêm gan cấp hay mạn tính.
Tham khảo thêm: Hiểu định lượng virus viêm gan B để trị bệnh hiệu quả
Lưu ý khi xét nghiệm viêm gan B
Không phải trường hợp nào cũng phải làm tất cả các xét nghiệm trên mới xác định viêm gan B. Với từng trường hợp cụ thể sẽ làm các xét nghiệm khác nhau. Tuy nhiên, trước hết người bệnh phải làm xét nghiệm HBsAg. Nếu kết quả HBsAg âm tính: chứng tỏ bệnh nhân không bị viêm gan B. Nếu muốn biết sâu hơn là bệnh nhân đã bị phơi nhiễm viêm gan B hay chưa thì làm thêm xét nghiệm Anti-HBc.
Làm xét nghiệm Anti-HBs cho biết người bệnh có miễn dịch với viêm gan B hay không. Kết quả dương tính cho thấy người bệnh có miễn dịch, âm tính chứng tỏ người bệnh chưa có miễn dịch với viêm gan B, cần tiêm vắc xin.
Sau khi đã khẳng định là HBsAg dương tính cần làm các xét nghiệm sinh hoá, huyết học để đánh giá chức năng gan.. Các xét nghiệm cần làm đầy đủ: Định lượng HBsAg, Anti-HBs, HBeAg, Anti-HBe, Anti-HBc, Anti-HBcIgM.
Xét nghiệm viêm gan B không giống các xét nghiệm khác, để không ảnh hưởng tới kết quả người bệnh cần lưu ý:
- Không cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm viêm gan B, người bệnh vẫn ăn uống bình thường
- Người bệnh tránh sử dụng các chất kích thích, rượu bia, thuốc lá trong vòng 48 giờ trước khi xét nghiệm. Hãy thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng bao gồm cả thảo dược và viên uống bổ sung. Vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng hoặc làm sai kết quả xét nghiệm.
Quy trình lấy máu xét nghiệm viêm gan B
Trước khi thực hiện bạn nên nói với bác sĩ về những lo lắng của bạn, nguy cơ, cách thực hiện và kết quả có ý nghĩa gì. Khi lấy máu bạn nên mặc áo thun có tay ngắn để có thể lấy máu dễ dàng.
Quy trình thực hiện như sau:
- Nhân viên y tế quấn một dây đàn hồi (garo) xung quanh phần trên cánh tay của bạn để ngăn lưu thông máu, làm cách mạch máu phía dưới vòng to nên dễ dàng đưa kim tiêm vào mạch máu.
- Lau sạch vùng chọc tĩnh mạch bằng cồn
- Đưa kim vào mạch máu, có thể cần đâm kim tiêm nhiều hơn một lần
- Kéo nòng để lấy máu
- Tháo garo khỏi cánh tay sau khi đã lấy đủ lượng máu để xét nghiệm
- Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vùng vừa lấy máu sau khi rút kim tiêm ra
- Ép lên vùng lấy máu và dán băng cá nhân lên
Sau khi thực hiện xét nghiệm bạn sẽ cảm thấy hơi khó chịu do băng quấn đàn hổi quấn ở cánh tay trên. Tuy nhiên, bạn không thấy đau khi kim đâm vào hoặc chỉ đau nhẹ. Sau đó, bạn chờ lấy kết quả và bác sĩ giải thích kết quả xét nghiệm có ý nghĩa gì.
Xét nghiệm viêm gan B bao nhiêu tiền?
Viêm gan B là bệnh lý khá phổ biến ở nước ta, bệnh có tính lây truyền cao và ai cũng có nguy cơ mắc bệnh. Nhiều người thắc mắc “Xét nghiệm viêm gan B hết bao nhiêu tiền”. Để biết chính xác mình có bị viêm gan B hay không xé nghiệm là phương pháp giúp bạn biết chính xác. Thực chất xét nghiệm viêm gan B là hình thức xét nghiệm máu với mục đích kiểm tra trong cơ thể có khang nguyên viêm gan B hay chưa. Nếu kháng thể viêm gan B âm tính hoặc ở mức thấp người bệnh được yêu cầu tiêm ngừa viêm gan B để ngăn ngừa khả năng mắc bệnh trong tương lai.
Nếu bạn chỉ kiểm tra thông thường xem cơ thể có mắc viêm gan B hay không thì chi phí xét nghiệm dao động từ 50.000 VND – 150.000 VND tùy thuộc vào bệnh viện hay phòng khám nơi làm xét nghiệm.
Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh xác định đã mắc viêm gan B, nên thực hiện các xét nghiệm và kiểm tra chuyên sâu. Khi đó, chi phí xét nghiệm cao hơn. Chi phí có thể rơi vào khoảng từ vài trăm đến 2 triệu đồng trên tổng các xét nghiệm. Ngoài ra chi phí xét nghiệm viêm gan B cũng còn phụ thuộc vào cơ sở y tế mà bệnh nhân lựa chọn để thực hiện.
Thông tin xem thêm: Xét nghiệm viêm gan B ở đâu tốt?
Phải làm gì khi được chẩn đoán mắc viêm gan B?
Viêm gan B là căn bệnh nguy hiểm nếu không có giải pháp ngăn chặn kịp thời thì nguy cơ biến chứng thành xơ gan, ung thư gan là rất cao. Do đó, khi được chẩn đoán bị viêm gan B, bước đầu tiên, người bệnh cần tiến hành ngay xét nghiệm cụ thể tình trạng bệnh của mình là cấp tính hay đã chuyển sang mạn tính.
Nếu bị viêm gan B cấp tính thì bạn không nên lo lắng vì cơ thể sẽ tự đào thải virus và hình thành kháng thể chống virus nên 90% người trưởng thành sẽ tự khỏi bệnh và chỉ có 10% người bệnh chuyển thành viêm gan B mạn tính. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần khám sức khỏe và xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra chức năng gan.
Nếu bệnh đã chuyển sang mạn tính ( virus tồn tại trong cơ thể trên 6 tháng), bác sỹ sẽ làm xét nghiệm marker như xét nghiệm kháng nguyên (HBsAg, HBeAg), định lượng nồng độ virus trong máu (HBV-DNA), xét nghiệm chỉ số men gan và các xét nghiệm đánh giá tổn thương gan. Từ kết quả xét nghiệm, bác sỹ sẽ chỉ định bạn đã cần phải điều trị bằng thuốc hay chưa.
Trường hợp phải dùng thuốc, bác sỹ sẽ kê thuốc nhằm giảm nồng độ virus trong máu, điều trị triệu chứng, hạ men gan. Tuy nhiên, các loại thuốc hiện nay không thể chữa dứt điểm căn bệnh này mà chỉ có thể làm giảm nồng độ virus trong máu, giảm các triệu chứng của bệnh, hạ men gan. Do đó, bệnh nhân tuyệt đối phải kiên trì, không được bỏ dở việc điều trị nếu không sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Những trường hợp bệnh nhân bị viêm gan B mạn tính mà định lượng virus chưa đến mức phải điều trị hoặc virus không nhân lên, không có tổn thương gan thì không phải điều trị bằng thuốc Tây. Người bệnh cần duy trì sức khỏe để không kiểm soát virus không phát triển làm tổn thương lá gan.
Viêm gan B mạn cần được điều trị theo chỉ định của bác sĩ nhằm giảm nồng độ virus, cải thiện tình trạng bệnh.
Đọc thêm chi tiết: Hướng dẫn điều trị viêm gan B theo từng giai đoạn