Giữa vô vàn những thảo dược có tác dụng bảo vệ gan, cà gai leo và mật nhân vốn được xem là lá chắn hoàn hảo cho lá gan. Tuy nhiên, sử dụng bộ đôi này như thế nào mới đúng? và hiệu quả của việc kết hợp này ra sao không phải ai cũng nắm rõ. Bài viết dưới đây sẽ phân tích kĩ hơn về vấn đề này!
Mục lục
Nhận biết cà gai leo và mật nhân
Cà gai leo
Tên gọi khác: Cà cườm, cà quánh, cà gai dây, cà bò, gai cườm, cà Hải Nam…
Tên khoa học: Solanum procumbens Lour hoặc Solanum hainanense Hance
Họ: Cà (Solanaceae)2915
Đặc điểm cây cà gai leo: Cây sống lâu năm, leo lên thân cây khác hoặc bò dưới mặt đất. Thân nhẵn, hóa gỗ, phân nhiều cành nhiều nhánh. Cành non tỏa rộng, có phủ lông và có nhiều gai cong màu vàng. Lá mọc so le, hình trứng hoặc thuôn. Mặt trên có gai, mặt dưới có lông mềm hình sao, không bị nhám. Quả căng mọng hình cầu, khi chín màu đỏ, cuống dài tầm 2 cm. Hạt dẹt hình thận, màu vàng.
Cà gai leo ra hoa khoảng tháng 4 – 5, ra quả từ tháng 7 – 9 hàng năm. Cây thu hái quanh năm, rửa sạch, cắt nhỏ, phơi hoặc sấy khô để dùng làm thuốc.
Cà gai leo mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta từ đồng bằng cho tới miền núi. Cây được tìm thấy nhiều ở Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nam, Thái Bình…
Theo đông y, cà gai leo có vị hơi the, tính ấm có khả năng tán phong thấp, tiêu đờm, tiêu độc, giảm đau, trừ ho, cầm máu. Đồng bào dân tộc Tây Nguyên dùng Cà gai leo là dược liệu đầu vị chữa bệnh gan. Cà gai leo đặc biệt phát huy tác dụng trong các trường hợp vàng da, chướng bụng, người mệt mỏi, ăn uống không tiêu.
Khoa học hiện đại nghiên cứu và chứng minh, trong thành phần của cà gai leo có chứa hoạt chất Glycoalcaloid có khả năng chống oxi hóa, giảm tác động của các bệnh về gan. Có tác dụng tốt trong điều trị các bệnh về gan, cảm cúm, sâu răng, chảy máu chân răng, phong thấp, rắn cắn, dị ứng, giải say…
Cây mật nhân
Tên gọi khác: Mật nhơn, cây bá bệnh, cây hậu phác nam, Tongkat ali (Malaysia), Pasak bumi (Indonesia), Tho nan (Lào), Antongsar, antogung sar (Campuchia)
Tên khoa học: Eurycoma longifolia Jack. (Crassula pinnata Lour)
Họ Thanh thất Simaroubaceae, chi Eurycoma.
Đặc điểm nhận biết:
- Cây mật nhân cao khoảng 15m thường mọc dưới tán của những cây lớn. Cây có lông ở nhiều bộ phận, lá cây dạng kép và không có cuống bao gồm 13 – 42 lá nhỏ sánh đôi và đối nhau. Mặt dưới lá màu trắng, mặt trên lá màu xanh.
- Mật nhân là cây đơn tính nên mỗi cây chỉ trổ 1 hoa đực hoặc hoa cái. Hoa màu đỏ nâu thành chùm kép hay chùm tán mọc ở ngọn, nở hoa vào tháng 3 – 4 hàng năm. Mỗi hoa thường có từ 5 – 6 cánh rất nhỏ.
- Quả non màu xanh, khi chín màu vàng hoặc đỏ sẫm. Quả có hình trứng hơi dẹt, có rãnh ở giữa dài từ 1 – 2 cm, ngang từ 0,5 – 1cm, chứa hạt, trên mặt hạt có nhiều lông ngắn.
Cây mật nhân thường mọc hoang ở những cánh rừng thưa vùng Đông Nam Á. Ở nước ta, cây thường mọc ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ.
Theo đông y, cây mật nhân có vị đắng, tính mát, đi vào kinh can và thận có tác dụng bổ dưỡng cho những người bị khí huyết hư, gân xương đau nhức, tê chân tay, rối loạn tiêu hóa, phòng ngừa tứ thời cảm mạo. Bên cạnh đó, mật nhân chữa chứng thông skinh, chứng ách nghịch ở ngực.
Nghiên cứu gần đây phân tích thành phần trong vỏ, rễ cây mật nhân thấy có thành phần chính là các quasinoide, tritecpenoit, alcaloit…, giúp tăng năng lượng hoạt động và sức bền cơ thể. Điều hòa và làm ổn định huyết áp… Thuốc được sử dụng dưới dạng thực phẩm chức năng tại nhiều nước ở châu Á, Tây Âu và Mỹ. Vỏ rễ cây mật nhân có vị rất đắng nên sử dụng làm thuốc tẩy giun, trị sốt rét, kiết lỵ, ngộ độc, đầy bụng, giải say rượu, dùng ngoài làm thuốc trị ghẻ lở…
Cà gai leo và mật nhân – những điều bạn cần biết!
Cà gai leo: Trong số các thảo dược có tác dụng bảo vệ gan và tăng cường chức năng gan, cà gai leo được các chuyên gia nghiên cứu đánh giá là vượt trội hơn cả.Cho đến nay đã có 4 luận án tiến sĩ và 3 đề tài cấp nhà nước nghiên cứu về cà gai leo.
Trong đó, những nghiên cứu tại Viện Dược liệu Trung ương, Viện Quân y Trung ương 108, viện Quân y 103 cho thấy:
- Cà gai leo là dược liệu duy nhất được chứng minh có tác dụng ngăn chặn xơ gan rõ rệt thông qua việc ức chế sự tạo thành các sợi collagen.
- Cà gai leo là dược liệu duy nhất đã được bào chế và kiểm chứng có hiệu qủa điều trị lâm sàng trên bệnh nhân viêm gan B mạn tính thể hoạt động.
Mật nhân: Dược liệu này còn được biết đến với tên gọi khác là cây bách bệnh. Mật nhân có tác dụng:
- Hạ men gan và bảo vệ tế bào gan. Kết quả này đã được hứng minh qua một số mô hình thực nghiệm động vật. Chính bởi tác dụng bảo vệ gan tốt và chuyên trị các bệnh về gan mật nên có tên là mật nhân.
- Đau nhức, mỏi gối, đau xương khớp
- Điều trị cảm mạo, hạ sốt
- Điều trị bệnh đường ruột
- Tác dụng điều trị rối loại cương dương, điều trị bệnh yếu sinh lý
Qua quá trình sàng lọc kĩ lưỡng, cà gai leo và mật nhân đã được lựa chọn làm bộ đôi hỗ trợ điều trị các bệnh lí về gan. Sở dĩ có sự hỗ trợ này bởi: Cà gai leo là dược liệu duy nhất đã đươc kiểm chứng trên lâm sàng đối với bệnh viêm gan virus B còn mật nhân có tác dụng tăng cường miễn dịch mạnh có thể làm mất hẳn virus.
>> Xem thêm: Cà gai leo có mấy loại, loại nào tốt cho gan?
Sử dụng bộ đôi thảo dược này như thế nào cho đúng?
Trong dân gian, cà gai leo và mật nhân vốn được sử dụng trong việc bồi bổ sức khỏe và tăng cường thể lực, với công thức:
- Cà gai leo 30g
- Mật nhân 10g
Đun sôi với 1,5 lít nước, đun nhỏ lửa trong vòng 15 phút sau đó chắt lấy nước uống hàng ngày, cách bữa ăn 20 phút. Có thể kết hợp với xạ đen khi đó sẽ có mùi vị dễ uống và hiệu quả tốt hơn.
Lưu ý khi sử dụng:
- Không dùng mật nhân cho phụ nữ có thai
- Không dùng quá liều lượng, nếu dùng quá lượng vị sẽ rất đắng, khó uống và có thể gây ngộ độc
- Khi dùng để điều trị viêm gan B, và suy giảm chức năng gan, không áp dụng bài thuốc này để ngâm rượu mà nên sắc uống. Nhiều bện nhân sử dụng để ngâm rượu sẽ gây phản tác dụng và không có lợi cho gan.
Xem thêm: Cà gai leo kết hợp mật nhân trong điều trị viêm gan virus