Hình ảnh minh họa

Bệnh gan nhiễm mỡ là gì?

Một trong những chức năng của gan là tích trữ và chuyển hoá các chất béo. Gan nhiễm mỡ là thuật ngữ chỉ tình trạng tỷ lệ tích luỹ của chất béo trong gan lớn hơn 5% trọng lượng của gan hoặc quan sát dưới kính hiển vi thấy nhiều hơn 5% số tế bào gan chứa các hạt mỡ.

Nguyên nhân và triệu chứng bệnh gan nhiễm mỡ

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ: do chế độ ăn uống quá thừa chất béo, lạm dụng bia rượu, sử dụng quá nhiều thuốc tây,…
Triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ rất ít, hầu như không có biểu hiện ra ngoài cơ thể. Người bệnh thường phát hiện bệnh khi đi khám sức khỏe.

Bệnh gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ?

Trên siêu âm, thường chia gan nhiễm mỡ làm 3 cấp độ:

Hình ảnh minh họa

• Gan nhiễm mỡ độ 1: Ảnh siêu âm cho thấy vẫn còn xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan, mức độ hút âm chưa đáng kể,có sự gia tăng nhẹ độ hồi âm lan tỏa của nhu mô gan.
• Gan nhiễm mỡ độ 2: Ảnh siêu âm cho thấy độ hồi âm lan tỏa của nhu mô có sự gia tăng, khó xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan.
• Gan nhiễm mỡ độ 3: Ảnh siêu âm cho thấy mức độ hút âm tăng mạnh đến mức khó xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan, độ hồi âm lan tỏa của nhu mô có sự gia tăng rõ rệt.

Hiện nay, chưa có loại thuốc đặc hiệu nào có thể chữa khỏi bệnh gan nhiễm mỡ. Cách điều trị là dựa vào việc tìm ra đúng  nguyên nhân gây bệnh như béo phì, tăng mỡ máu, nghiện rượu…Vì vậy chế độ ăn uống và sinh hoạt quyết định lớn đến việc điều trị gan nhiễm mỡ.

Cách điều trị bệnh gan nhiễm mỡ

Hình ảnh minh họa

Việc điều trị bệnh gan nhiễm mỡ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ chính xác nhất là sinh thiết gan. Ngoài sinh thiết gan, còn có một số biện pháp chẩn đoán gan khác như: siêu âm và nội soi ổ bụng.

Hình ảnh minh họa

Chế độ ăn cho người gan nhiễm mỡ

Khi chẩn đoán gan nhiễm mỡ, cần được bác sĩ dinh dưỡng hoặc bác sĩ nội tổng quát khám để kiểm tra thêm những yếu tố hay bệnh lý liên quan như mỡ máu, chức năng gan, huyết áp, đái tháo đường, từ đó điều trị đúng mức và có chế độ ăn hợp lý. Người bệnh cần phải giảm cân nếu thừa cân, hạn chế năng lượng dư thừa, hạn chế chất béo (vẫn ăn cá, dầu thực vật vì có chất béo tốt), ăn đạm vừa phải, tăng rau củ, trái cây, ổn định đường huyết, gia tăng vận động cơ thể.

Chế độ ăn cho người bệnh gan nhiễm mỡ là chất bột đường theo nhu cầu, chất đạm vừa đủ, giảm chất béo và tăng cường rau trái.

Các loại thực phẩm như cơm, bún, mì, phở, bánh mì nên ăn ít thì tốt hơn là ăn thừa vì sẽ làm dư năng lượng, càng làm tăng mỡ trong cơ thể và trong gan.

Cân nặng nên có của một người trưởng thành tùy thuộc vào chiều cao. Có thế tính cân nặng lý tưởng bằng cách lấy số đo chiều cao (đơn vị là mét) nhân với chiều cao một lần nữa rồi nhân với 22. Ví dụ, người cao 1,6 m thì cân nặng nên có là 1,6 x 1,6 x 22 = 56 kg. Nếu người cao 1,6 m mà nặng trên 64kg (trên chuẩn khoảng 20%) là đã quá thừa cân, nên giảm cân dần dần trong vài năm để đạt cân nặng lý tưởng, giúp giảm mỡ máu, giảm huyết áp, giảm đường máu.

Chế độ ăn của người bệnh gan nhiễm mỡ là chất bột đường theo nhu cầu, chất đạm vừa đủ, giảm chất béo và tăng cường rau trái. Các loại thực phẩm như cơm, bún, mì, phở, bánh mì nên ăn ít thì tốt hơn là ăn thừa vì sẽ làm dư năng lượng, càng làm tăng mỡ trong cơ thể và trong gan.

Trong giai đoạn “gan còn khỏe” thì vẫn ăn chất đạm bình thường là khoảng 50g thịt, 100g cá hay một miếng đậu hũ trong một bữa ăn. Tuy nhiên, khi chức năng gan đã kém thì lượng đạm ăn vào phải giảm đi, giảm ít hay nhiều tùy thuộc vào mức độ suy gan.

Cần hạn chế tối đa chất béo no (béo bão hòa) từ mỡ, da, óc, nội tạng (tim, gan, cật), thức ăn chiên xào nhiều béo, nên ăn ít nhất 2 lần mỡ cá hay cá mỡ mỗi tuần (cần nhớ mỡ cá cũng giàu năng lượng, chỉ nên ăn một ít mỗi lần), dùng dầu thực vật để chiên xào (trừ dầu dừa và dầu cọ không nên dùng nhiều và thường xuyên). Mỗi ngày cần ăn khoảng 300g rau củ (khoảng 1 chén mỗi bữa, không tính nước) và 200g trái cây các loại để cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất.

Gan nhiễm mỡ có ăn trứng được không ?

Hình ảnh minh họa

Vì trứng là thực phẩm giàu đạm và cũng chứa nhiều chất béo trong lòng đỏ nên khi gan bị nhiễm mỡ, thoái hóa nhiều và lâu ngày làm chức năng gan giảm thì ăn nhiều trứng sẽ trở thành gánh nặng cho gan. Tuy nhiên, khi chức năng gan chưa bị ảnh hưởng nhiều như giai đoạn đầu thì vẫn có thể ăn trứng như người bình thường.

Có thể dùng 2 – 4 trứng mỗi tuần và thay đổi cùng với các thực phẩm giàu đạm khác như thịt, cá, đậu hũ.

Gan nhiễm mỡ có phải kiêng dầu mỡ không?

Tùy theo từng người và giai đoạn bệnh mà khẩu phần chất béo sẽ thay đổi. Nếu thấy khó chịu khi ăn đồ béo thì nên hạn chế chất béo. Trung bình có thể sử dụng khoảng 30 – 40g chất béo mỗi ngày.

Ưu tiên chọn dầu thực vật (trừ dầu dừa, dầu cọ) và hạn chế mỡ động vật (trừ mỡ cá).

Gan nhiễm mỡ có ăn ngọt được không?

Hình ảnh minh họa

Người bệnh cần ăn đủ chất bột đường để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng. Trung bình có thể ăn 300 – 400g thực phẩm cung cấp chất bột đường mỗi ngày. Nên chọn các thức ăn tinh bột thô, ít qua chế biến như gạo, gạo lức, khoai củ…

Đường trong trái cây tốt hơn đường trong chè. Tránh ăn nhiều đường đơn giản (đường cát, đường trái cây), nhất là trong giai đoạn bệnh gan cấp.

Gan nhiễm mỡ độ 3 là giai đoạn nặng so với gan nhiễm mỡ độ 1,2. Bệnh gan nhiễm mỡ độ 3 qua siêu âm biểu hiện sự gia tăng rõ rệt độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, khó xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan do mức độ hút âm tăng mạnh đến mức.

Hình ảnh minh họa

1. Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ độ 3

Có khá nhiều nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ độ 3, trong đó có một số nguyên nhân phổ biến sau:

• Lạm dụng rượu bia trong thời gian dài: Uống rượu bia nhiều sẽ gây ra gan nhiễm mỡ và lâu dài dẫn đến xơ gan
• Mắc một số bệnh như: béo phì, cao huyết áp, tiểu đường…
• Thuốc: aspirin, amiodarone, corticosteroid, thuốc chống siêu vi, methotrexate, nifedipine, perhexiline, tamoxifen,… làm tăng nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ

2. Các triệu chứng của gan nhiễm mỡ độ 3

Đa số các mức độ của bệnh gan nhiễm mỡ không có nhiều biểu hiện lâm sàng. Chỉ đến do lượng mỡ tích tụ ở gan quá nhiều khiến gan to ra, bao gan căng hơn thì lúc này bệnh nhân mới cảm thấy đau tức vùng gan. Một số ít trường hợp hiếm gặp, gan nhiễm mỡ gây ra hiện tượng buồn nôn và vàng da

3. Chẩn đoán gan nhiễm mỡ độ 3 bằng cách nào?

Phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ chính xác nhất là dựa vào kết quả giải phẫu bệnh sau khi sinh thiết. Sinh thiết gan là phương pháp sử dụng kim chích vào gan lấy ra một ít tế bào gan, rồi đem quan sát dưới kính hiển vi để xác định nguyên nhân khiến gan bị bệnh. Tuy nhiên phương pháp này thường không thực sự cần thiết để chẩn đoán gan nhiễm mỡ vì những rủi ro do nó đem lại. Ngoài sinh thiết gan, còn có một số biện pháp chẩn đoán gan khác như:

Hình ảnh minh họa

Siêu âm gan: Là biện pháp được sử dụng rộng rãi, rẻ tiền, chẩn đoán tương đối chính xác.
Khi siêu âm gan, dựa vào việc có sự thay đổi về độ sáng tại các vùng khác nhau hay có sự gia tăng độ sáng của chủ mô gan, làm mờ đi đường bờ của các cấu trúc mạch máu để chẩn đoán bệnh.

4. Biện pháp phòng bệnh cho người bị gan nhiễm mỡ

Thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt cân đối, tăng cường luyện tập, đi khám sức khỏe định kỳ

Hình ảnh minh họa

1. Thế nào là gan nhiễm mỡ độ 1?

Bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 là khi siêu âm nhận thấy sự gia tăng nhẹ độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan vẫn còn xác định được do mức độ hút âm chưa đáng kể. Bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 là cấp độ nhẹ nhất trong các cấp độ của bệnh gan nhiễm mỡ.

Bằng cách siêu âm, các bác sĩ sẽ xác định xem bạn thuộc loại gan nhiễm mỡ độ. Bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 phát triển khá âm thầm, không có biểu hiện triệu chứng rõ rệt nên việc phát hiện bệnh là rất khó  và thường chỉ được phát hiện khi đi xét nghiệm.

2. Bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 có nguy hiểm hay không?

Bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 là thể nhẹ nhất trong các cấp độ của bệnh gan nhiễm mỡ. Đây là giai đoạn đầu của bệnh gan nhiễm mỡ nên bệnh không gây nguy hiểm tới sức khỏe

Thay đổi chế độ sinh hoạt, tăng cường vận động, kết hợp phác đồ điều trị của bác sỹ (nếu có) và thường xuyên đi khám sức khỏe là bạn có thể giảm, thậm chí khỏi được bệnh gan nhiễm mỡ.

Đa số những người bị gan nhiễm mỡ khi phát hiện ra bệnh thì đều ở cấp độ 1.

3. Cách phòng tránh và điều trị bệnh gan nhiễm mỡ độ 1

Gan nhiễm mỡ là căn bệnh chủ yếu do sự bất hợp lý trong chế độ ăn uống, sinh hoạt và hiện chưa có loại thuốc tây y nào chữa được căn bệnh này nên nếu như chúng ta không biết quan tâm và chăm sóc đến sức khỏe của bản thân thì rất dễ làm bệnh gan nhiễm mỡ tăng cấp độ.

Hình ảnh minh họa

Những biện pháp dưới đây sẽ hỗ trợ tích cực cho bệnh gan nhiễm mỡ của bạn:

• Đi khám thường xuyên để theo dõi tình trạn mỡ trong máu, gan nhiễm mỡ…
• Hạn chế dụng rượu bia
• Tăng cường vận động, tập thể dục thể thao
• Nên sử dụng nhiều các loại rau xanh và củ quả, đậu trong các bữa ăn
• Sử dụng thảo dược bổ gan, tăng cường chức năng gan như cà gai leo, diệp hạ châu, bồ bồ… Trong đó, tiêu biểu có cây cà gai leo đã được nghiên cứu bài bản với 4 đề tài khoa học, 2 luận án tiến sỹ chứng minh công dụng bảo vệ gan khỏi rượu bia, các chất độc hại, tăng cường chức năng gan, phòng ngừa các biến chứng của bệnh gan như xơ gan, ung thư gan.

Hình ảnh minh họa

1. Các nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ

• Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ do chế độ dinh dưỡng. Người thừa cân, béo phì có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ rất cao. Khoảng 90% người bị gan nhiễm mỡ do thừa cân. Tuy nhiên khi bị suy dinh dưỡng, thiếu hụt dinh dưỡng cũng là nguyên nhân gây nên bệnh gan nhiễm mỡ.
• Bệnh gan nhiễm mỡ do các chất hóa học gây độc: Lạm dụng bia rượu, nhiễm một số chất độc phospho, Arsenic, chì…
• Do nội tiết: bệnh tiểu đường, rối loạn nội tiết, các bệnh đường ruột, nhiễm HIV
• Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ do hệ miễn dịch cơ thể yếu nên không kháng được các nguyên nhân gây bệnh tác động lên cơ thể
• Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ do dùng một số loại thuốc có thể dẫn đến bệnh như các thuốc kháng ung thư, Tetracyclin, corticide, thuốc hocmon sinh dục nữ…
• Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ do virus viêm gan.
• Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ do thói quen sinh hoạt không điều độ: Stress, mệt mỏi, ít vận động…

2. Phòng bệnh gan nhiễm mỡ, bắt đầu từ nguyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới bệnh gan nhiễm mỡ, vì vậy tìm ra đúng nguyên nhân gây bệnh đóng vai trò quyết định trong việc áp dụng phương pháp điều trị nào cho phù hợp.

Hình ảnh minh họa

Với người bị gan nhiễm mỡ do chế độ sinh hoạt: Hãy chọn một lối sống lành mạnh. Ăn uống căn bằng và đủ chất, tăng cường khẩu phần rau xanh, củ, quả. Giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì..

Không uống rượu bia, đặc biệt với người bị gan nhiễm mỡ do bia rượu, chất độc hại

Người bệnh gan nhiễm mỡ do chế độ sinh hoạt thì cần thay đổi chế đố sống, sinh hoạt điều độ, Tập thể dục đều đặn và thường xuyên giúp cơ thể trao đổi chất, đào thải lượng mỡ thừa. Ngủ đủ 8 tiếng/ngày và ngủ trước 11h đêm.