Atiso là loại cây thấp, cao khoảng 1-2 m, thân và lá có lông trắng như bông. Lá mọc so le, phiến khía sâu, có gai. Cụm hoa hình đầu,mầu tím nhạt. Lá bắc ngoài cuả cụm hoa dầy và nhọn. Phần gốc nạc của lá bắc và đế hoa ăn được. Lá to, dài 1-1,2m, rộng 50cm. Mặt dưới có nhiều lông hơn mặt trên. Cây được di thực và trồng nhiều ở Đà lạt, Sa pa, Tam đảo. Atiso từ lâu đã được nghiên cứu và chứng minh có nhiều công dụng cho sức khỏe, đặc biệt là mát gan, giải độc cơ thể.
1. Atiso – Thần dược làm “mát gan”
Atisô được coi là “thần dược” làm mát gan, giải nhiệt, thải độc tố, giúp da ít bị mụn và khô ráp. Làn da của bạn phụ thuộc vào chức năng gan khoẻ hay yếu, tiêu hoá tốt hay không. Atisô làm cho da mịn màng và trở nên tươi sáng hơn.
Atisô có chứa các chất khoáng như phospho, sắt, các vitamin A, B1, B2, C là những chất cần thiết giúp giải độc gan và thanh lọc cơ thể. Lá atisô vị đắng, lá tươi hoặc khô sắc hoặc nấu thành cao chữa bệnh về gan (gan viêm mạn, da vàng), thận viêm cấp và mạn, sưng khớp xương.
Một số thí nghiệm cho thấy chất chống ôxy hóa có trong atisô rất có ích cho gan,giúp phục hồi chức năng của gan. Trước đây, atisô thường được sử dụng như là thảo dược thay thế cho thuốc trong việc Điều trị bệnh viêm gan và xơ gan.
2. Atiso – món ăn đẩy lùi bệnh tật
Theo kinh nghiệm, cây Atisô còn non có thể luộc chín hay nấu canh ăn, những bộ phận thường được dùng làm rau là cụm hoa. Hoa Atisô tươi có tác dụng bổ dưỡng, kích thích hệ tiêu hóa, mát gan, lợi tiểu, thường dùng nấu canh (chú ý không dùng nồi gang hoặc nồi nhôm – vì sẽ bị đắng, khó ăn). Đây là một loại rau cao cấp, khi nấu chín rất dễ tiêu hóa, giảm đau dạ dày.
Atisô chứa nhiều chất chống ôxy hóa: Atisô chứa nhiều chất chống ôxy hóa hơn các loại rau củ khác. Một số chất chống ôxy hóa có trong atisô như quercertin (hợp chất chống ung thư, thúc đẩy sự hoạt động của hệ miễn dịch), rutin (tăng cường sức chịu đựng và sức bền thành mạch mao mạch, làm cho thành mạch dẻo và đàn hồi hơn, tăng tính thẩm thấu, phòng ngừa nguy cơ giòn đứt, vỡ mạch), anthocyanins (hợp chất hữu cơ thiên nhiên có khả năng giúp cơ thể chống tia tử ngoại, viêm nhiễm và ung thư), cynarin (hợp chất có tác dụng lợi mật), luteolin (hợp chất chống lão hóa não và viêm não), silymarin (chất chống ôxy hóa mạnh).
Ngăn ngừa và điều trị bệnh ung thư: Atisô có thể loại bỏ các tế bào không cần thiết (tế bào chết) ra khỏi mô mà không ảnh hưởng tới các tế bào khác. Nó còn hạn chế sự nảy nở của tế bào thành nhiều dạng ung thư khác nhau như ung thư tuyến tiền liệt, bệnh bạch cầu và ung thư vú. Thí nghiệm ở nước Ý cho biết một chế độ ăn uống giàu chất chống ôxy hóa có trong atisô sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
Điều tiết sự lưu thông của mật: Lá atisô chứa một loại chất chống ôxy hóa được gọi là cynarin có tác dụng điều tiết dòng chảy của mật trong hệ thống dẫn mật..
Cải thiện khả năng tiêu hóa: Atisô giúp cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Chúng là thuốc lợi tiểu tự nhiên, hỗ trợ chức năng tiêu hóa, cải thiện chức năng của túi mật và mang lại nhiều lợi ích thiết thực đối với gan.
Điều trị chứng buồn nôn: Những tác dụng tích cực của atisô đối với gan sẽ giúp cho việc điều trị chứng buồn nôn một cách hiệu quả. Vì thế bạn nên sử dụng lá atisô nếu như có triệu chứng buồn nôn.
Giảm cholesterol: Các thành phần hóa học có trong lá của atisô có thể làm giảm lượng cholesterol bằng cách kiềm chế HMG-CoA reductase ( hợp chất tổng hợp cholesterol). Chúng làm gia tăng cholesterol tốt HDL (bảo vệ và chống lại cơn đau tim) và giảm thiểu các cholesterol xấu LDL (tạo các mảng bám trên mạch máu, gây đau tim và đột quỵ).
Lượng chất xơ cao: Một cây atisô lớn chứa ¼ lượng chất xơ cần thiết hàng ngày cho cơ thể. Một cây atisô cỡ vừa sẽ cung cấp nhiều chất xơ hơn là 1 cốc mận khô.
Bởi những tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe, Atiso thường được cho vào các sản phẩm bổ gan, với mục đích làm mát gan, thanh nhiệt, lợi mật.
Xem thêm: Các bài thuốc mát gan, giải độc hiệu quả